Ontwikkelthema's

Werkveld Audit & Assurance

Maatschappelijke ontwikkeling: AI

AI-toepassingen zijn (en worden) steeds vaker geïntegreerd in software en bedrijfsprocessen. De technologie biedt kansen voor efficiënter en effectiever werken, maar vraagt ook om een professionele en zorgvuldige aanpak

Als accountant beoordeel je of het gebruik van AI past binnen de beroepsregels. Dat betekent oog hebben voor vertrouwelijkheid, privacy, auteursrechten en integriteit. Ook moet je kritisch kijken naar de kwaliteit en objectiviteit van AI-output en weten hoe tekortkomingen te ondervangen.

Op teamniveau vraagt dit om begeleiding in het gebruik van AI en zorgen voor een lerende cultuur waarin evaluatie en verbetering centraal staan.

Op organisatieniveau spelen bredere strategische vragen: hoe benut je AI voor een toekomstbestendig verdienmodel; ga je voor efficiency of voor verhoging van de auditkwaliteit? Welke investeringen zijn nodig, welke risico's zijn er op langere termijn en hoe borg je kwaliteitsbeheersing en verantwoord gebruik van data en technologie?

Leeruitkomst AI

Het leerresultaat voor dit thema binnen het werkveld Audit & Assurance is:

De accountant herkent de invloed van AI op controleaanpak, risico-inschatting en betrouwbaarheid van gegevens, en weet waar aanvullende waarborgen nodig zijn.

Ontwikkelmatrix en leerdoelsuggesties AI

De ontwikkelmatrix biedt suggesties voor leerdoelen. Wellicht niet volledig, we willen je vooral ondersteunen met mogelijke leerdoelen. Jij kiest zelf of en aan welke leerdoelen je wilt werken en hoe je die passend maakt bij jouw leerbehoefte. Dat kan ook een leerdoel zijn dat niet in de ontwikkelmatrix staat vermeld.

Per domein vind je vijf suggesties voor leerdoelen. De drie ontwikkeldomeinen zijn: die van de individuele beroepsbeoefenaar, je verantwoordelijkheid binnen het team en – indien van toepassing – je verantwoordelijkheid voor de organisatie.

Competenties AI

Voor het werkveld Audit & Assurance zien we de volgende drie DNA-kerncompetenties als meest dominant of relevant voor het thema AI:

1. Vaktechnische kennis en kunde
   AI verandert controlewerk in de kern: van gegevensanalyse tot risicobeoordeling. Om technologie goed te gebruiken én te begrenzen, is actuele vakkennis nodig over hoe AI werkt, wat het wel en niet kan, en welke eisen vanuit wet- en regelgeving gelden. Deze competentie stelt de accountant in staat om toepassingen juist te interpreteren en vaktechnisch te onderbouwen wat verantwoord is binnen de controlepraktijk.
2. Ethisch handelen
   AI roept nieuwe ethische vragen op: over privacy, vertrouwelijkheid, bias en eigenaarschap van data. Ethisch handelen betekent hier: bewust omgaan met deze dilemma's, risico's herkennen en open bespreken, ook als regels nog niet eenduidig zijn. Deze competentie ondersteunt de accountant om AI-toepassingen in lijn te brengen met de kernwaarden van het beroep.
3. Lerend en reflectief vermogen
   AI verandert snel. Daarom is het belangrijk dat accountants blijven leren van ervaringen, signalen herkennen uit de praktijk, en tijd nemen voor reflectie. Deze competentie helpt om met collega's continu te evalueren wat werkt, wat niet, en wat beter kan. Zo ontstaat ruimte voor verbetering, aanpassing en het delen van inzichten over verantwoord gebruik.

Ondersteunende informatie/leeractiviteiten AI

Voor je ontwikkeling op dit thema kunnen de ondersteunende informatie en leeractiviteiten hieronder je helpen. Ook hierin zijn we wellicht niet volledig. Leeractiviteiten vanuit de NBA werken we periodiek bij.

Persoonlijke ontwikkeling: DNA van de accountant

Het DNA bestaat uit verschillende competenties die de accountant in staat stelt om effectief te functioneren en te voldoen aan de eisen die de maatschappij en de wet- en regelgeving voor accountants aan de uitoefening van het beroep stelt. Een competentie beschrijft een specifieke verzameling van kennis, inzichten, vaardigheden en gedrag. Tijdens de opleiding worden accountants doordrongen van het belang van deze competenties.

Het ontwikkelthema DNA van de accountant is gekozen omdat het als nieuw element in de Verordening op de Beroepsprofielen 2025 is opgenomen. De NBA wil met de keuze van het DNA van de accountant als ontwikkelthema de doorlopende leerlijn en een leven lang leren onderstrepen.

Leeruitkomst DNA

Het leerresultaat voor dit thema binnen het werkveld Audit & Assurance is:

De accountant reflecteert op de samenhang en invulling van de kerncompetenties in de eigen professionele ontwikkeling. Waar nodig worden leerdoelen geformuleerd om het beroeps-DNA te versterken en in lijn te brengen met de maatschappelijke en professionele eisen van het vak. Deze leerdoelen worden vertaald naar passende ontwikkelactiviteiten binnen het persoonlijk PE-plan.

Ontwikkelmatrix en leerdoelsuggesties DNA

De ontwikkelmatrix biedt suggesties voor leerdoelen. Wellicht niet volledig, we willen je vooral ondersteunen met mogelijke leerdoelen. Jij kiest zelf of en aan welke leerdoelen je wilt werken en hoe je die passend maakt bij jouw leerbehoefte. Dat kan ook een leerdoel zijn dat niet in de ontwikkelmatrix staat vermeld.

Per domein vind je vijf suggesties voor leerdoelen. De drie ontwikkeldomeinen zijn: die van de individuele beroepsbeoefenaar, je verantwoordelijkheid binnen het team en – indien van toepassing – je verantwoordelijkheid voor de organisatie.

Competenties DNA

Voor het werkveld Audit & Assurance zien we de volgende drie DNA-kerncompetenties als meest dominant of relevant voor het thema DNA:

1. Professionele oordeels- en besluitvorming
   De accountant heeft te maken met uiteenlopende gegevens, belangen en onzekerheden. Deze competentie ondersteunt het zorgvuldig afwegen van informatie en het onderbouwen van keuzes binnen het controleproces. Een navolgbaar oordeel is van belang voor de kwaliteit van het werk en het vertrouwen in de uitkomsten van de controle.
2. Lerend en reflectief vermogen
   De controlepraktijk vraagt om voortdurende vakontwikkeling en het leren van ervaringen. Deze competentie richt zich op het vermogen om het eigen handelen te evalueren, open te staan voor feedback en bij te dragen aan verbetering van processen en resultaten, individueel en binnen het controleteam.
3. Professioneel communicatief
   Duidelijke, zakelijke communicatie is essentieel in het overleg met collega's, cliënten en andere betrokkenen. Deze competentie ondersteunt het overbrengen van standpunten, het toelichten van oordelen en het bevorderen van samenwerking binnen en buiten het team, met aandacht voor context, rol en verantwoordelijkheid.

Ondersteunende informatie/leeractiviteiten DNA

Voor je ontwikkeling op dit thema kunnen de ondersteunende informatie en leeractiviteiten hieronder je helpen. Ook hierin zijn we wellicht niet volledig. Leeractiviteiten vanuit de NBA werken we periodiek bij.

Vaktechnische kennis en kunde: Frauderisico

Accountants in de auditpraktijk verklaren dat financiële overzichten vrij zijn van materiële afwijkingen als gevolg van fraude. Zij staan onder maatschappelijke en toezichthoudende druk om oog te hebben voor frauderisicofactoren die leiden tot frauderisico's en beter in te spelen op de onderkende frauderisico's.

Nieuw is het onderkennen van  frauderisicofactoren en -risico's ten aanzien van duurzaamheidsinformatie.

Accountants in dit werkveld vervullen eveneens een cruciale rol als poortwachter binnen het financieel systeem.

Leeruitkomst Risico

Het leerresultaat voor dit thema binnen het werkveld Audit & Assurance is:

De accountant verdiept zijn risicogericht denken, herkent signalen van fraude, past controlewerkzaamheden hierop aan, en borgt professioneel-kritisch handelen in de uitvoering, communicatie en verslaglegging.
In het kader van de Wwft-poortwachtersrol, herkent de accountant signalen van ongebruikelijke transacties en weet wanneer en hoe te handelen conform de Wwft en beroepsregels.

Ontwikkelmatrix en leerdoelsuggesties Risico

De ontwikkelmatrix biedt suggesties voor leerdoelen. Wellicht niet volledig, we willen je vooral ondersteunen met mogelijke leerdoelen. Jij kiest zelf of en aan welke leerdoelen je wilt werken en hoe je die passend maakt bij jouw leerbehoefte. Dat kan ook een leerdoel zijn dat niet in de ontwikkelmatrix staat vermeld.

Per domein vind je vijf suggesties voor leerdoelen. De drie ontwikkeldomeinen zijn: die van de individuele beroepsbeoefenaar, je verantwoordelijkheid binnen het team en – indien van toepassing – je verantwoordelijkheid voor de organisatie.

Competenties Risico

Voor het werkveld Audit & Assurance zien we de volgende drie DNA kerncompetenties als meest dominant of relevant voor het thema Frauderisico:

• Professioneel-kritisch handelen
  Frauderisico's vragen om een scherpe, onafhankelijke en professioneel-kritische houding én handelen. De accountant moet bij verhoogde risico's niet alleen alert zijn, maar ook durven doorvragen, keuzes beargumenteren en onder druk standhouden. Kritisch denken is essentieel bij het beoordelen van signalen, het inschatten van impact en het bepalen van controleaanpak. Deze houding is doorslaggevend voor het maatschappelijke vertrouwen in de accountant als auditor.
• Vaktechnische kennis en kunde
  De risico-inventarisatie vereist goede kennis van regelgeving, controletechnieken en branchecontext. De accountant moet daarbij (mogelijke) fraudesignalen kunnen duiden, passende maatregelen bepalen en voldoen aan beroepsregels en wetgeving.
  Ook fraudeontwikkelingen op het gebied van IT of duurzaamheidsinformatie vergroten de complexiteit en vereisen een stevige vaktechnische basis en actuele kennis.
• Onderzoekende geest
  De accountant moet nieuwsgierig en alert zijn, signalen herkennen, niet vanzelf aannemen en bereid zijn dieper te graven. Veranderende omstandigheden of nieuwe informatie kunnen eerdere conclusies onder druk zetten. Een onderzoekende geest helpt de accountant tijdig te reageren, controleaanpak aan te passen en professionele oordeelsvorming te versterken.

Ondersteunende informatie/leeractiviteiten Risico

Voor je ontwikkeling op dit thema kunnen de ondersteunende informatie en leeractiviteiten hieronder je helpen. Ook hierin zijn we wellicht niet volledig. Leeractiviteiten vanuit de NBA werken we periodiek bij.