Op zoek naar talent: de arbeidsmarkt voor accountants in cijfers
De accountancysector staat, net als veel andere sectoren, voor een grote uitdaging om voldoende medewerkers aan te trekken en aan zich te binden. De vraag naar medewerkers is groter dan het aanbod. Onderdeel van de uitdaging is ervoor zorgen dat het beroep een aantrekkelijke carrièrekeuze is voor jonge mensen, om zo een stabiele instroom in het beroep te krijgen en deze mensen ook te behouden.
21 januari 2020
Sterk merk
In 2018 heeft de NBA de Vernieuwingsagenda vastgesteld. Daarin wordt de koers voor de komende jaren uitgezet, met als doel een beroep dat ook in de toekomst gezaghebbend, maatschappelijk relevant en van onomstreden kwaliteit is. Een van de pijlers van de agenda is het thema 'Sterk merk': een beroep met een positieve uitstraling en krachtige reputatie, als stimulans voor de aanwas van jonge accountants.
Daarvoor zet de NBA in op een communicatiestrategie die laat zien hoe mooi het beroep is. Dus zorgen voor een 'zichtbaar profiel', zodat duidelijk is waar accountants voor staan en wat van hen mag worden verwacht.
Daarbij is het essentieel dat de sector inzicht heeft in de arbeidsmarkt voor accountants. Hoeveel vraag is er precies en hoe ontwikkelt de instroom in het beroep zich? Daarom werkt de NBA samen met onderwijsinstellingen, accountantskantoren en bedrijfsleven aan het inzichtelijk maken van de arbeidsmarkt. Zo kunnen betrouwbare prognoses worden opgesteld en kan de sector voorsorteren op ontwikkelingen.
In dit artikel kijken we naar de 'harde cijfers' over de arbeidsmarkt. Met behulp van data uit verschillende bronnen is vraag en aanbod in beeld gebracht. Dit geeft onder andere inzicht in de arbeidsmarkt'funnel': de in- en uitstroomcijfers van opleiding en beroep.
Vraag
De NBA brengt al een aantal jaren de vraag naar accountants en financials in beeld. Daarvoor wordt gebruik gemaakt van vacaturedata van Jobdigger. Het gaat dan om vacatures die gepubliceerd zijn via openbare bronnen en waarbij gevraagd wordt naar accountants en andere financiële experts. Onderstaande grafiek geeft specifiek de vraag naar accountants weer in de periode 2016-2019.
Gepubliceerde vacatures accountancyfuncties
Bron: Jobdigger
De cijfers geven vooral inzicht in de trend, omdat het lastig is het absolute aantal openstaande vacatures te meten. Zo kan het voorkomen dat dezelfde vacatures op meerdere websites worden geplaatst, waardoor dubbeltelling mogelijk is. Aan de andere kant werven accountantskantoren studenten en net afgestudeerden ook direct door middel van zogenoemde 'campus recruitment' en worden meerdere starters geworven onder één vacature, en die cijfers verschijnen niet in de vacaturedata.
Ondanks dit voorbehoud is de trend wel duidelijk: uit de cijfers blijkt dat de vraag naar accountants begin 2018 piekte, maar structureel hoog blijft. Zo werden in het vierde kwartaal van 2019 in totaal bijna 3000 vacatures geteld: bijna 2250 vacatures waarin werd gevraagd naar assistent-accountants, ruim 500 vacatures voor accountants en 173 voor leidinggevende accountants.
Van de financieel experts die in 2019 werden gevraagd, is de assistent-accountant het populairst. Bijna een derde (32,6%) van alle vacatures was gericht op assistent-accountants, gevolgd door diverse controllersrollen. Op de vijfde plaats komen we de ervaren accountant tegen.
Meest gevraagde financieel expert-functies
Bron: Jobdigger, gepubliceerde vacatures
Aanbod: de arbeidsmarktfunnel
In de arbeidsmarkt'funnel' is te zien hoe de instroom in het accountantsberoep zich in de loop der jaren ontwikkelt. Hierin zijn de verschillende fases aangegeven die een aankomend accountant doorloopt voordat inschrijving in het AA/RA-register mogelijk is.
In de eerste grafiek zien we het aantal jongeren dat ingeschreven staat aan een HBO- of WO-opleiding accountancy en ter vergelijking het aantal economie-studenten. Voor de duidelijkheid: het gaat hier dus niet alleen om de nieuw ingeschreven studenten, maar om alle jaarlagen in totaliteit.
In de tweede grafiek zien we van links naar rechts achtereenvolgens:
- Het aantal afgestudeerden aan HBO/WO-opleidingen accountancy.
- Na afronding van de HBO/WO-studie volgt het post-HBO/WO-deel, dat bestaat uit een theoretisch deel en de praktijkopleiding.
- Een afgestudeerde kan zich vervolgens inschrijven als accountant (AA of RA) in het NBA-ledenregister.
De arbeidsmarktfunnel is geüpdatet op 22 november 2021.
Arbeidsmarktfunnel accountancy
* 2020 nog niet bekend.
Bronnen:
- Totaal aantal ingeschreven studenten economie en accountancy: CBS. Deze cijfers wijken af van de eerder opgenomen bewerkte cijfers van DUO, die niet meer op dezelfde wijze beschikbaar zijn.
- Aantal afgestudeerden HBO/WO Accountancy: DUO.
- Post-HBO/WO Accountancy (theoretisch): Commissie Eindtermen Accountancy (CEA) o.b.v. data ACSVAAC**/PWA.
- Afgestudeerden Praktijkopleiding en inschrijvingen register NBA: NBA.
** Gebaseerd op instellingen die per 1 januari 2020 over een aanwijzing voor post-initieel onderwijs beschikten.
Uit de funnel blijkt dat het aantal inschrijvingen van nieuwe accountants de afgelopen drie jaar toeneemt. Deze toename komt doordat vanaf 1 september 2021 het niet meer mogelijk is de praktijkopleiding onder de oude eindtermen af te ronden. Het aantal afgestudeerde trainees en daarmee het aantal nieuwe leden is daardoor toegenomen. Aangezien het aantal inschrijvingen het aantal uitschrijvingen overtreft groeit het ledenaantal van de NBA de afgelopen jaren.
Bij het aantal studenten en afgestudeerden van de post-HBO- of post-WO-opleidingen accountancy zien we een lichte daling, maar gemiddeld is daar het beeld stabiel.
De instroomzorg is daarmee niet verdwenen. In verhouding tot de eveneens forse stijging van het aantal economiestudenten neemt de populariteit van accountancy ten opzichte van andere economische studies nog steeds af. Uit de cijfers valt niet af te leiden wat daarvan de oorzaak is. Het is van belang dat er aandacht blijft voor onderzoek naar de factoren die van invloed zijn op de populariteit van de studie accountancy.