De Nederlandse markt voor wettelijke accountantscontroles
Hoeveel accountantskantoren hebben een vergunning voor het uitvoeren van wettelijke controles? Hoeveel wettelijke controles worden er jaarlijks uitgevoerd en welke omzet is daarmee gemoeid? Deze en andere vragen over de Nederlandse markt voor wettelijke controles komen hier aan bod.
31 oktober 2019
1. Accountantsorganisaties
Als accountantskantoren een wettelijke controle willen uitvoeren, moeten zij beschikken over een Wta-vergunning. Kantoren met deze vergunning worden aangeduid als accountantsorganisaties.
Accountantsorganisaties kunnen additioneel een vergunning aanvragen voor het uitvoeren van jaarrekeningcontroles van organisaties van openbaar belang (oob's). Hieraan zijn aanvullende voorwaarden verbonden.
Onderstaande grafiek geeft de ontwikkeling weer van het aantal acountantsorganisaties van 2014 tot en met 2018.
Naast de accountantsorganisaties met een vergunning zijn ongeveer 1.700 accountantskantoren zonder Wta-vergunning actief. Deze kantoren zijn met name gericht op de samenstelpraktijk, vrijwillige controles en overige dienstverlening.
Bij een samenstellingsopdracht stelt de accountant een overzicht op met historische financiële informatie, zoals een jaarrekening. De accountant verstrekt geen zekerheid over de getrouwheid van het overzicht. Bij overige dienstverlening kan gedacht worden aan belastingadvies, salarisadministratie, HR-advies of advies over bedrijfsopvolging.
Aantal Wta- en oob-vergunninghouders
Op de Nederlandse accountancymarkt zijn in totaal 290 accountantsorganisaties actief. De markt is in grote lijnen onder te verdelen in drie categorieën:
- De grotere accountantsorganisaties met een oob-vergunning (4): Deloitte, EY, KPMG en PwC;
- De kleinere accountantsorganisaties met een oob-vergunning (5): accon avm, Baker Tilly, BDO, Grant Thornton en Mazars.
NB. Grant Thornton en accon avm hebben hun oob-vergunning per 1 juli 2019 omgezet naar een niet-oob-vergunning. Ook Baker Tilly heeft aangekondigd de oob-vergunning om te zetten naar een niet-oob-vergunning, uiterlijk per 1 januari 2020. - Overige accountantsorganisaties (281), allen zonder oob-vergunning.
In 2018 gaven 19 van de 290 accountantsorganisaties geen wettelijke controleverklaring af.
Bron: geaggregeerde data ontvangen van de AFM (zie Toelichting).
2. Aantal wettelijke controles
Het aantal afgegeven controleverklaringen voor wettelijke controles is de afgelopen jaren licht afgenomen tot net onder de 20.000. Van de 19.870 wettelijke controles in 2018 deden PwC, EY, KPMG en Deloitte er samen 8.688 (43,7 procent).
Het aantal afgegeven controleverklaringen aan oob's daalde licht in de afgelopen vier jaar tot 852 in 2018. Vanaf 1 januari 2020 zal door aanpassing van wettelijke criteria het aantal oob's naar verwachting toenemen met 169. Daarmee zal het totaal aantal als oob aangemerkte organisaties uitkomen op ongeveer duizend.
Totaal aantal wettelijke controles
Bron: geaggregeerde data ontvangen van de AFM (zie Toelichting).
3. Marktaandelen wettelijke controlemarkt
De grafiek hieronder toont dat de marktaandelen van de vier grote accountantsorganisaties, overige oob-vergunninghouders en overige accountantsorganisaties de afgelopen jaren relatief stabiel waren. Het gezamenlijke marktaandeel van de vier grote accountantsorganisaties is licht gekrompen ten gunste van de kleinere accountantsorganisaties met een oob-vergunning en de overige accountantsorganisaties.
Marktaandelen
De analyse van de marktaandelen in omzet is gebaseerd op de omzet van wettelijke controles, exclusief niet-wettelijke jaarrekeningcontroles, overige assurance-opdrachten en overige dienstverlening aan controleklanten. De percentages tellen niet altijd op tot 100 procent vanwege afrondingen.
Bron: geaggregeerde data ontvangen van de AFM en door de oob-vergunninghouders aangeleverde informatie (zie Toelichting).
4. Omzetontwikkeling bij controleklanten naar type dienstverlening
De totale omzet van accountantsorganisaties afkomstig van controleklanten bedroeg in 2018 ruim 1,3 miljard euro. De omvang van de markt is in de afgelopen vier jaar relatief stabiel gebleven.
De omzet afkomstig van controleklanten kan worden onderverdeeld in vier categorieën:
- wettelijke controlewerkzaamheden bij organisaties van openbaar belang;
- wettelijke controlewerkzaamheden bij overige klanten;
- assurance-opdrachten, anders dan wettelijke controles, bij wettelijke-controleklanten;
- 'non-assurance-opdrachten' bij wettelijke-controleklanten ('overige dienstverlening').
Per saldo realiseren de accountantsorganisaties ongeveer 13 procent van hun omzet bij wettelijke-controleklanten door overige dienstverlening. Dit type opdrachten richt zich vooral op adviesgerelateerd werk. Dit is niet toegestaan bij oob-controleklanten, op enkele wettelijke uitzonderingen na.
Totale omzet bij controleklanten naar type dienstverlening
De omzet uit wettelijke controles is per jaar gemiddeld toegenomen met respectievelijk 10,8 en 3,7 procent voor oob- en niet-oob-controleklanten. De omzet uit overige assurance-opdrachten en overige dienstverlening is afgenomen met respectievelijk 3,4 en 12,0 procent per jaar.
Bron: geaggregeerde data ontvangen van de AFM (zie Toelichting).
5. Gemiddelde omzet per wettelijke accountantscontrole
Onderstaande grafiek toont de gemiddelde omzet per wettelijke accountantscontrole voor de jaren 2012 tot en met 2018. De ontwikkeling van de gemiddelde prijs van een wettelijke controle is opgesplitst in de gemiddelde prijs van een oob-controle en de gemiddelde prijs van overige wettelijke controles.
De gemiddelde omzet nam met gemiddeld 7,6 procent per jaar toe voor oob-controles en 4,1 procent per jaar voor overige wettelijke controles. De gemiddelde omzet per accountantscontrole neemt vanaf 2016 sterker toe.
Gemiddelde omzet per accountantscontrole
Bron: geaggregeerde data ontvangen van de AFM (zie Toelichting).
Toelichting
De gepresenteerde informatie is afkomstig uit factsheets die een werkgroep van de NBA en de oob-accountantsorganisaties heeft opgesteld ten behoeve van het onderzoek van de Commissie Toekomst Accountancysector (CTA). Deze commissie is op 1 januari 2019 door de minister van Financiën ingesteld om maatregelen te onderzoeken om de kwaliteit van de wettelijke accountantscontrole duurzaam te verhogen. De commissie heeft op 1 oktober 2019 haar voorlopige bevindingen gepubliceerd.
De informatie is gebaseerd op publieke informatie uit jaarverslagen en transparantieverslagen en gegevens aangeleverd door de oob-accountantsorganisaties*. Daarnaast heeft de Autoriteit Financiële Markten (AFM) geaggregeerde gegevens beschikbaar gesteld van informatie die accountantsorganisaties hebben aangeleverd voor de jaarlijkse AFM-monitor.
NB. Bij de gegevens afkomstig van de AFM betreffen de genoemde jaartallen het jaar van de AFM-monitor. De desbetreffende data slaan daardoor op het voorafgaande (gebroken) boekjaar.
* Ten tijde van het samenstellen van de factsheets waren er negen oob-accountantsorganisaties: de zogenoemde 'big four'-kantoren Deloitte, EY, KPMG en PwC en de 'next five'-kantoren accon avm, Baker Tilly, BDO, Grant Thornton en Mazars. Van deze laatste vijf kantoren hebben er drie hun oob-vergunning in 2019 omgezet in een reguliere Wta-vergunning: accon avm, Baker Tilly en Grant Thornton.