'Je wilt niet dat een rapportage-framework alleen als checklist wordt gebruikt'
Wat moet de rol van de accountant zijn bij niet-financiële informatie? Eigenlijk dekt die term de lading niet, vindt Jessica Boekhoudt, voormalig accountant en senior consulent bij Sustainalize. "Dat suggereert dat het in een apart hokje thuishoort terwijl het juist om de totale balans gaat van wat je als organisatie doet."
20 mei 2021
Peter Steeman
Hoe kwam niet-financiële informatie op je pad als accountant?
"Toen ik startte bij PwC werkte ik een half jaar als financial trainee op de sustainability-afdeling. Dat sprak mij heel erg aan. Ik vond het mooi dat je niet alleen naar het financiële plaatje kijkt. Wat is de impact van een organisatie op de maatschappij? Je ziet de kansen en risico's. Op het moment dat je er dieper induikt wordt het lastiger. Als accountant is de uitdaging bij niet-financiële informatie dat het een minder vast omschreven domein is. Organisaties bevinden zich op een groeipad. Hoe geef je als accountant assurance op data die nog niet aan de hoogste eisen voldoet? Het liefst geef je assurance op het hele verslag, maar je ziet dat het bij niet-financiële informatie in stapjes gaat. Soms kun je maar voor een klein deel die assurance geven omdat de klant nog niet ver genoeg is in het proces. De CO2-uitstoot hebben we goed op orde, zegt de klant dan. Dat is mooi, maar uiteindelijk wil je naar alle materiele thema's kijken. Ook bij de financiële audit maak je wel eens mee dat een klant niet van de hoed en de rand weet, maar dan heb je richtlijnen die de klant volgt.
Hoe geef je als accountant assurance op data die nog niet aan de hoogste eisen voldoet?
Ik zat soms te vroeg in het traject. Eigenlijk heeft de klant behoefte aan advies, maar dat kan je als accountant die het assurancerapport schrijft niet geven. Dan kom je in een onafhankelijkheidsconflict. Dat is ook de reden waarom ik weg ben gegaan bij Mazars. Ik vond het lastig dat ik in mijn rol als accountant mijn klanten niet aan de hand kon nemen."
Bij de helft van de beursgenoteerde ondernemingen geeft de externe accountant geen assurance op de niet-financiële informatie. Hoe erg is dat?
"Ik vind het jammer dat we nog niet zo ver zijn. Daardoor loop je het risico dat niet-financiële informatie niet klopt of dat andere definities worden gebruikt waardoor de informatie niet vergelijkbaar is. Bedrijven voelen kennelijk nog onvoldoende incentives om die stap te zetten. Hopelijk brengen de nieuwe Europese richtlijnen die in 2023 worden ingevoerd daar verandering in. Die verplicht meer grote bedrijven transparant te zijn over hun duurzaamheid. Wat je niet wil is dat een duurzaamheidsverslag een marketingstuk wordt waarin alleen mooie verhalen worden verteld. Je ziet nu bijvoorbeeld dat door corona sommige doelen niet worden bereikt. Door de terugvallende productie valt de CO2-uitstoot per kilogram geproduceerd ineens negatiever uit. Bedrijven willen dergelijke informatie niet altijd in een extern rapport delen. Als consultant probeer je ze ervan te overtuigen dat consistentie een voorwaarde is voor een betrouwbare rapportage.
Ik zie een groeiende vraag bij mkb-bedrijven die steeds meer meetbaar willen maken waar ze stappen kunnen zetten.
Gelukkig zie je wel een tegenbeweging. Ik zie een groeiende vraag bij mkb-bedrijven die steeds meer meetbaar willen maken waar ze stappen kunnen zetten. Die betrokkenheid komt voor een deel voort uit intrinsieke motivatie maar ook omdat partners in de keten of klanten vragen gaan stellen over je duurzaamheid. Ze zien dat ze er iets mee te winnen hebben als ze dit op orde hebben.
Daarvoor heb je meetbare doelstellingen nodig en is het belangrijk dat iedereen dat op dezelfde manier meet. Je moet eerst definiëren hoe je iets meet. Voor die kpi’s kun je gebruik maken van de GRI (Global Reporting Initiative)-guidelines. Daarna ga je data verzamelen. Dat moet niet op het bord van de duuurzaamheidsmanager liggen maar door de hele organisatie gedragen worden. Ik zie steeds vaker dat in dat proces ook een HR-manager en de business vertegenwoordigd is. Dat kwartje is wel gevallen."
Is assurance op niet-financiële informatie wel een taak voor de accountant?
"De accountant weet als geen ander hoe je een controle inricht. Hij kent de procedures. Het is wel belangrijk dat hij inhoudelijke kennis heeft over niet-financiële onderwerpen. Daarom is het verstandig als hij wordt bijgestaan door iemand met een achtergrond in bijvoorbeeld milieuwetenschappen. Een accountant kan de koppeling leggen tussen wat er financieel en niet-financieel gebeurt.
Een accountant kan de koppeling leggen tussen wat er financieel en niet-financieel gebeurt.
Het zou mooi zijn als je de kennis van een finance-afdeling op het gebied van controle van informatie kan toepassen op niet-financiële informatie. Als je gebruik maakt van de systemen voor financiële informatie kan je veel beter de betrouwbaarheid van informatie borgen. Eigenlijk dekt die term niet-financieel de lading niet. Dat suggereert dat het in een apart hokje thuishoort terwijl het juist om de totale balans gaat van wat je als organisatie doet. Ik hoor het graag als iemand een betere term heeft."
Wat is de waarde van niet-financiële informatie als er meerdere standaarden zijn?
"De ontwikkeling van standaarden voor niet-financiële informatie is een groeiproces. De vraag is hoe we toch op een consistente wijze assurance kunnen geven bij niet-financiële informatie. Daarover heb ik samen met andere accountants - toen ik nog accountant bij Mazars was - gediscussieerd in de werkgroep assurance van de NBA. Er wordt assurance gegeven maar het rapportage-framework voor niet-financiële informatie is nog niet zo ver ontwikkeld als bijvoorbeeld IFRS. Dat maakt een materialiteit-assessment lastiger. Bij niet-financiële informatie verschillen de risico's vaak per land. De kans dat de rapportage van CO2-uitstoot niet goed of volledig is, is in het ene land bijvoorbeeld groter dan in het andere. De IFRS Foundation is bezig met standaarden voor niet-financiële informatie. Zo'n standaardenstelsel is de weg voorwaarts, waarbij je in de standaarden rekening houdt met materiële thema's. Voorwaarde is wel dat het een integraal verhaal vertelt. Je wilt niet dat een rapportage-framework alleen als checklist wordt gebruikt. Dat is fijn voor de accountant want makkelijk te controleren, maar het is niet het doel wat we voor ogen hebben."
Jessica Boekhoudt in het kort
Jessica Boekhoudt is senior consulent bij Sustainalize. Het adviesbureau helpt bedrijven bij de ontwikkeling van een duurzaamheidsstrategie en -verslaggeving. Daarvoor werkte ze als accountant bij Mazars waar ze zich bezighield met ESG-assurance. Ook was ze lid van de NBA-werkgroep ESG-assurance.