'De huidige terminologie dekt de lading niet'
Wat moet de rol van de accountant zijn bij het rapporteren van niet-financiële informatie? Die is eigenlijk hetzelfde als bij de traditionele controle, vindt Hans Schoen, commissaris en voorzitter van de auditcommissie bij NN Group. Een semantische discussie over financieel versus niet-financieel is aan hem niet besteed. "Het gaat erom wat je als bedrijf wil zijn."
21 juli 2021
Peter Steeman
Hoe belangrijk is het jaarverslag als platform voor de duurzaamheidsresultaten van NN Group?
"Vanaf het moment dat we in 2014 naar de beurs gingen hebben we een duurzaamheidsverslag gepubliceerd. Dat is best opmerkelijk. De nadruk ligt bij een beursgang altijd op financiële informatie. Je moet immers beleggers vinden. Toch deden we dat. Dat is voor een deel verklaarbaar omdat ING - waar NN Group voorheen een onderdeel van vormde - daar een focus op had. NN heeft die gewoonte doorgezet. Aanvankelijk als zelfstandig duurzaamheidsverslag. Vanaf 2016 hebben we het geïntegreerd in het jaarverslag. Het jaarverslag is een paraplu geworden waaronder allerlei aanvullende rapportages zijn ondergebracht die op specifieke doelgroepen gericht zijn. Zoals een total tax contribution report en het carbon footprint report."
Schuilt er geen risico in zo'n steeds verder uitdijend heelal van verslaggeving? Als je het negatief formuleert: bedrijven kunnen eruit halen wat ze bevalt.
"Op dit moment is dat gedeeltelijk waar. Daarom is het belangrijk dat je als bedrijf beslist wat voor normenkader je gaat hanteren. NN heeft dat gedaan. We beschrijven heel specifiek wat de basis vormt voor onze rapportages. Welke standaarden passen we toe? We hebben een leeswijzer ontwikkeld waarmee je kan vinden waar in de jaarrekening onze antwoorden op de GRI-standaarden staan.
'We beschrijven heel specifiek wat de basis vormt voor onze rapportages. Welke standaarden passen we toe?'
Het is waar dat er op dit moment nog veel instanties zijn die zich bezighouden met rapportagestandaarden voor niet-financiële informatie. Pas de laatste jaren worden pogingen ondernomen om meer te harmoniseren. Dan wordt de ruimte om aan cherry picking te doen ook beperkter. De IFRS Foundation heeft bijvoorbeeld recent besloten dat er aparte standaarden komen voor niet-financiële informatie. Een goede ontwikkeling maar het geeft ook aan dat het allemaal nog in de kinderschoenen staat. Zeker als je het vergelijkt met de wettelijke regelgeving voor financiële rapportages die in de afgelopen vijftig jaar steeds duidelijker en specifieker is geworden."
Waarom is er gekozen voor assurance op niet-financiële informatie door de accountant? De helft van de beursgenoteerde bedrijven laat dat achterwege.
"De reden daarvoor is heel simpel. Het leidt tot extra discipline in de organisatie. Als je weet dat er een externe accountantscontrole op gegevens die intern verzameld worden gaat plaatsvinden zet dat extra druk op de organisatie om te zorgen dat het op een efficiënte en betrouwbare manier voor elkaar komt. Processen worden beter ingebed in de organisatie. In 2014 hadden we een apart duurzaamheidsverslag waarop assurance werd gegeven. Toen we in 2016 besloten de duurzaamheidsrapportage onderdeel te maken van het jaarverslag was de vraag hoe we de assurance gingen realiseren. Dat heeft wat brainstormen gevraagd. Wat zijn de mogelijkheden? Wat valt er in een integrated report wel en niet onder de assurance? Het normenkader is nog niet zo hard. Als je over CO2-uitstoot wilt rapporteren wat hoor je dan wel en niet te melden? Bij het financiële verslag kijk je in je IFRS-bijbel om te zien wat je over je beleggingen of leasetrajecten moet zeggen. In dit traject is je accountant veel meer een sparringpartner. Wat vindt hij bijvoorbeeld van het niveau van de interne controle? Als informatie uit alle hoeken en gaten van de organisatie komt in de vorm van spreadsheets en op basis van ad-hocverzoeken is dat wat anders dan dat het iedere periode systematisch verzameld wordt en eerst door verschillende controles heen gaat. In dat proces is de accountant heel nuttig."
Een integrated report is een utopie, meent Dick de Waard. Het koppelen van financiële informatie aan niet-financiële informatie geeft problemen. Hoe druk je bijvoorbeeld in geld uit dat je kinderarbeid uitbant? Hoe ziet u dat dilemma?
"Ik ben een enorme pleitbezorger voor het vervangen van het begrip niet-financiële informatie. De term suggereert dat het een los staat van het ander. Terwijl alle informatie die nu zogenaamd niet-financieel is op termijn effect heeft op financiële informatie. Alleen kun je de resultaten niet direct in euro's uitdrukken. Ik heb zelf geen andere term paraat, maar de huidige terminologie dekt de lading niet. De vraag is in mijn ogen niet hoe je prestaties als medewerkerstevredenheid of duurzaamheidsbeleid in euro's kan uitdrukken. Dat moet je helemaal niet willen. Het gaat erom wat je als bedrijf wil zijn. Waar wil ik voor staan? Hoe maak ik het meetbaar? En hoe kan ik daarover zo concreet mogelijk communiceren naar de buitenwereld?
'Onze doelen zijn voor een deel financieel en voor een deel niet-financieel. NN wil een bijdrage aan de maatschappij leveren.'
Onze doelen zijn voor een deel financieel en voor een deel niet-financieel. NN wil een bijdrage aan de maatschappij leveren. Dat doen we bijvoorbeeld door eigen medewerkers aan kinderen te leren hoe ze met geld om moeten gaan en wat ondernemen inhoudt. Dat gebeurt in Nederland maar ook in andere landen waar NN actief is. Als dat onderdeel van je strategie is moet je daar ook naar buiten toe over rapporteren. Anders meld je alleen vol trots wat je van plan bent en wat je targets zijn voor het volgend jaar en hou je vervolgens je mond. Dat kan echt niet."
Paul Koster pleit ervoor dat bedrijven in hun jaarverslag veel meer uitleggen hoe ze hun doelen bereiken. Laat in scenario-analyses zien wat kansen en bedreigingen zijn. De accountant moet in zijn ogen niet alleen assurance geven op duurzaamheidsdoelen maar ook de consistentie van die maatregelen beoordelen. Wat vindt u van dat idee?
"Dat gaat mij te ver. Dan vervult de accountant de rol van management en raad van commissarissen. Een accountant kan best de berekening van een klant controleren maar welk scenario het meest plausibel is vind ik geen taak van de accountant. Ik ben er wel een voorstander van om kansen en bedreigingen te delen. Dat is ook het beleid van NN. Als je die zelf niet deelt dan doen anderen die je bedrijf volgen het wel. Dan schiet je bij iedere aandeelhoudersvergadering in de verdediging. Hoe ver en hoe gedetailleerd je gaat is wat anders. Je hoeft niet direct het achterste van je tong laten zien. Als je alle denkbare scenario's in een jaarverslag publiceert wordt het ook onleesbaar. Dan hebben we straks een jaarverslag van 1600 pagina's."