'Wat in het jaarverslag soms boterzacht geformuleerd wordt, maken wij hard'
Wat moet de rol van de accountant zijn bij niet-financiële informatie? Angélique Laskewitz, directeur van de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO), ziet de vastlegging en verantwoording als een work in progress. "Dit groeit geleidelijk. Zodra de toetsing van het niet-financiële verslag door een externe autoriteit verplicht wordt volgt de accountant vanzelf. Het is een kwestie van tijd."
24 februari 2021
Peter Steeman
Hoe belangrijk is het jaarverslag voor VBDO als bron voor de duurzaamheidsresultaten?
"We stellen elk jaar vragen aan de veertig grootste Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen. Daar gebruiken we het jaarverslag voor maar we doen meer. Voorafgaand aan een aandeelhoudersvergadering zijn er een aantal voorbereidende sessies waarin een bedrijf kan tonen wat ze hebben gedaan op het gebied van duurzaamheid. Die dialoog is veel interessanter dan alleen maar hameren op wat volgens ons beter moet. Je kijkt naar de beweging die ze maken. Hoe presteren ze en wat zouden ze nog meer kunnen doen? Dan zitten we aan tafel met het bestuur en vragen er op door. Wat in het jaarverslag soms boterzacht geformuleerd wordt, maken wij hard. Bedrijven moeten zich uitspreken over wat ze echt willen verbeteren. We agenderen het en komen er het volgend jaar op terug."
Hoe goed wordt er naar jullie geluisterd?
"We worden heel serieus genomen. Voor pensioenfondsen, maar ook voor verzekeraars en banken, maken we ieder jaar een overzicht dat aangeeft hoe goed ze presteren op het gebied van duurzaam beleggen. Daar stellen we ze vragen over en dat levert een score op. Die benchmark is een pressiemiddel. Niemand vindt het prettig om te zakken op de lijst. Onze impact is groot, blijkt ook uit onderzoek door universiteiten.
'Wat in het jaarverslag soms boterzacht geformuleerd wordt, maken wij hard.'
Ik zit op wereldniveau in een overlegorgaan met zusterorganisaties. Dan zie je dat het vraagstuk van transparantie overal speelt. Wat voor informatie laat je van jezelf zien als financiële instelling? In Nederland gaan pensioenfondsen daar best ver in. Landen als Australië en Canada lijken in dat opzicht op Nederland en Europa. In de VS zit ook al heel lang een VBDO. Daar wordt de maatschappelijke betrokkenheid van bedrijven meer geuit op het niveau van stichtingen. Er wordt minder vanuit een systeem gedacht. Die organisaties gaan sowieso niet zo ver dat ze hun impact op het milieu vastleggen in een jaarverslag."
Wat vind je van de kwaliteit van de niet-financiële informatie in jaarverslagen?
"Die is heel erg verbeterd. Vijfentwintig jaar geleden was er niets. Toen werd er amper geschreven over de duurzame aspecten. Het was de tijd van Shell en de Brent Spar. Er is nu heel veel informatie beschikbaar. De beursgenoteerde bedrijven moeten aan allerlei verslaggevingsregels voldoen. De EU heeft een richtlijn aangenomen die alle bedrijven met meer dan vijfhonderd medewerkers verplicht om verslag te doen over niet-financiële informatie. Heel veel partijen volgen daarin gelukkig de Global Reporting Initiative (GRI). We hebben er in het verleden erg voor geijverd om die naar Nederland te halen. Grote organisaties hebben een duurzaamheidsafdeling die dat allemaal netjes bijhoudt.
En wij houden ook een vinger aan de pols. Onze aanpak bestaat uit het kiezen van onderwerpen waar we bedrijven drie jaar lang op volgen. We spreken af met onze leden op welke thema’s we vooral inzoomen. De afgelopen jaren was dat leefbaar loon. Dat is voor bedrijven een lastig onderwerp om te meten. Een leefbaar loon omvat meer dan het salaris van een persoon. Kan het gezin van een kostwinner van zo’n bedrag leven? Geeft dat loon je toegang tot zorg en onderwijs?
'Het zou wenselijk zijn dat er op de niet-financiële informatie een verklaring wordt afgegeven.'
Om die impact te meten moet je als bedrijf al je toeleveranciers in beeld hebben. Dat is niet eenvoudig. Het mooie is dat bedrijven daar stappen in zetten als je dit op de agenda zet. Ze vragen zich af hoe ze dat leefbare loon kunnen beïnvloeden. Het zou wenselijk zijn dat er op de niet-financiële informatie een verklaring wordt afgegeven. Klopt deze informatie? Dat is ook voor beleggers van belang. Die willen weten welke risico’s een bedrijf loopt. Dat gebeurt nog te weinig. Het moet business as usual worden voor de accountant."
Wordt die vraag om assurance ook aangekaart bij aandeelhoudersvergaderingen?
"We komen tijdens de aandeelhoudersvergadering niet zomaar met een vraag out of the blue. We stellen het liever aan de orde in de voorgesprekken. We richten onze aandacht vooral op de Europese wet- en regelgeving. Zodra de toetsing van het niet-financiële verslag door een externe autoriteit verplicht wordt volgt de accountant vanzelf. Het is een kwestie van tijd. De ontwikkeling wordt ook aangejaagd door bedrijven waarvan de directie uitdraagt dat duurzaamheid onderdeel is van de strategie. Als het bestuur eensgezind is wordt het normaal. Er wordt wel gezegd dat accountants de wereld gaan redden. Ik geloof niet dat ze zo proactief zijn. Ze sluiten eerder de rij."
Hoe lastig is het om bedrijven langs een meetlat te leggen zolang er geen standaard is voor niet-financiële informatie?
"Alles is te meten. De vraag is wat bedrijven willen meten. De verplichting om bijvoorbeeld CO2-uitstoot te meten is er al. Maar er is soms onduidelijkheid bij bedrijven over wat er van ze verwacht wordt. Er zijn heel veel partijen in duurzaamheidsland die aangeven wat ze belangrijk vinden. Datzelfde geldt voor het aantal rapportagesystemen. Het zijn er volgens mij vierhonderd.
'Wie zich niet voorbereid op veranderingen betaalt daarvoor een prijs.'
Er zijn lichtpunten. De EU sustainable finance-taxonomie geeft bijvoorbeeld houvast voor het classificeren van duurzame investeringen. Een standaard voor niet-financiële informatie á la IFRS is zeker een wens. Het zorgt voor een extra stok achter de deur. Dan hoef je in ieder geval niet meer te bevechten dat er iets moet gebeuren. Ons verhaal moet mainstream worden. Duurzaamheid is niet nice to have. Er wordt voor het gemak gesproken over niet-financiële informatie maar eigenlijk dekt dat begrip de lading niet. Wie zich niet voorbereid op veranderingen betaalt daarvoor een prijs."
VBDO in het kort
Beursgenoteerde bedrijven en financiële instellingen stimuleren beter te presteren op het gebied van duurzaamheid. Dat is het doel van de Nederlandse Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling. De VBDO werd in 1995 opgericht als een belangenvereniging voor duurzame investeerders. Ze stelt vragen over duurzaamheid op aandeelhoudersvergaderingen van beursgenoteerde bedrijven en onderzoekt jaarlijks het beleggingsbeleid van institutionele beleggers als pensioenfondsen en verzekeraars door middel van benchmarks. Daarnaast organiseert VBDO seminars, rondetafelgesprekken en masterclasses over nieuwe ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid.