Voldoen aan wet- en regelgeving als basis voor kwaliteitsbeheersing

1 april 2019

Bij controlekwaliteit gaat het allereerst om waardecreatie voor de gebruikers ofwel stakeholders, die verder gaat dan compliance en die ons als beroepsgroep onderscheidt. Het gaat daarbij om het centraal stellen van het publieke belang, ofwel de gerechtvaardigde verwachtingen die de gebruikers van financiële verantwoordingen bij onze werkzaamheden hebben (publieke belang kwaliteit). Daarna komt de proceskwaliteit (de verwachtingen van de accountantsorganisatie en haar medewerkers) en de toegevoegde waarde voor de gecontroleerde en haar toezichthoudend orgaan.

Bij voorbeelden van deze drie perspectieven van kwaliteit kan onder andere worden gedacht aan het toevoegen van vertrouwen aan financiële en niet-financiële informatie en verantwoordingen, het geven van inzichten door bijvoorbeeld publieke vergelijkingen van informatie, het deelnemen aan het publieke debat, de ontplooiing en opleiding van medewerkers en de bijdrage aan de verbetering van de bedrijfsprocessen bij controleklanten, door bijvoorbeeld de managementletter en de verbetering van jaarrekeningen en verslaggeving.

De waarborg voor de kwaliteit van dienstverlening door de accountantsorganisatie begint bij het voldoen aan wet- en regelgeving. Daarbij staan integriteit, objectiviteit, onafhankelijkheid en een professioneel-kritische houding voorop. In de uitvoering van zijn werkzaamheden mag van de accountant worden verwacht dat hij zich houdt aan van toepassing zijnde wet- en regelgeving en de controlestandaarden. Een accountant bepaalt daarbij zelf gegeven de omstandigheden wat hij moet doen om kwaliteit te leveren en hoe de standaarden te interpreteren. Hij doet dat vol passie en trots, heeft het lef om zaken aan de kaak te stellen en is getraind in professionele oordeelsvorming. Dit noemen wij de compliancekwaliteit ofwel de uitvoeringskwaliteit.

We vatten kwaliteit als volgt samen:

Het leveren van toegevoegde waarde voor de maatschappij, aan de medewerkers en aan de controleklanten waarbij wordt voldaan aan van toepassing zijnde wet- en regelgeving en controlestandaarden.

Het voldoen aan van toepassing zijnde wet- en regelgeving is het doel van het stelsel van kwaliteitsbeheersing van accountantsorganisaties en borgt het continu leveren en verbeteren van de kwaliteit van dienstverlening. Het normenkader dat in Nederland geldt voor de wettelijke controle ziet op twee niveaus:

De accountantsorganisatie
In de Wet toezicht accountantsorganisaties (Wta), het Besluit toezicht accountantsorganisaties (Bta), de Wet aanvullende maatregelen accountantsorganisaties (Wama) en in EU-Verordeningen zijn voorschriften opgenomen voor de bedrijfsvoering van accountantsorganisaties die een vergunning hebben om wettelijke controles te verrichten. Een accountantsorganisatie moet beschikken over een stelsel van kwaliteitsbeheersing. Ook moeten waarborgen bestaan voor een beheerste en integere uitoefening van de controlepraktijk.

De externe accountant
De externe accountant moet in zijn of haar beroepsuitoefening voldoen aan de gedrags- en beroepsregels van vakbekwaamheid (inclusief permanente educatie), objectiviteit, integriteit en een professioneel-kritische instelling. De Wet op het accountantsberoep (Wab) geeft de NBA de bevoegdheid om beroepsreglementen vast te stellen ten behoeve van een goede beroepsuitoefening door accountants. Zo heeft de NBA regels uitgevaardigd voor de beroepsreglementering van het accountantsberoep in zogenoemde Verordeningen of Nadere Voorschriften, in het bijzonder de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA), de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten (ViO) en de Verordening accountantsorganisaties, alsmede de Nadere Voorschriften controle- en overige standaarden (NV COS).