Consultatie Handreiking 1137 Corruptie, werkzaamheden van de accountant

Aanleiding

De huidige Handreiking 1137 bestaat sinds eind 2016. Sindsdien is de wet- en regelgeving rondom het accountantsberoep gewijzigd, heeft het OM het vervolgingsbeleid inzake corruptie aangescherpt en is er meer zicht gekomen op nieuwe verschijningsvormen van corruptie. Verder wordt het steeds duidelijker dat corruptie in Nederland wijdverbreid is. Daarom is de handreiking gericht op alle accountants, ook die uit de samenstelpraktijk.

NBA-handreiking 1137 behandelt de verantwoordelijkheid van accountants om corruptierisico's te onderkennen, te evalueren en hun werkzaamheden en rapportage daarop af te stemmen. Een professioneel-kritische houding is hierbij essentieel, aangezien het relevante juridische kader complex is en er een risico bestaat dat de accountant zelf bij corruptiezaken betrokken raakt.

NBA handreiking 1137 biedt accountants waardevolle handvatten om corruptierisico's te identificeren tijdens de risicoanalyse van jaarrekeningcontroles en om passende controlewerkzaamheden uit te voeren. Daarnaast bevat de handreiking aanwijzingen voor aanvullende werkzaamheden indien er concrete aanwijzingen voor corruptie bestaan, om de aard en omvang van mogelijke corruptie vast te stellen.

Sinds de oorspronkelijke publicatie in 2016 zijn er inmiddels zeven jaar verstreken. In het licht van de voortdurende ontwikkelingen in de maatschappij met betrekking tot corruptie en de veranderingen in regelgeving, achten we het van belang om de handreiking te evalueren en bij te werken. Zo blijft deze actueel en relevant voor accountants in hun inspanningen om corruptierisico's effectief te beheersen.

Doelstelling

De samenleving veroordeelt corruptie sterk en oordeelt negatief over dienstverleners die corruptie negeren of faciliteren. Accountants spelen een cruciale rol in het inschatten van corruptierisico's. Het herkennen van corruptierisico’s is van belang, omdat omkoping strafbaar is en slachtoffers maakt.

Corruptie schendt mensenrechten, verstoort markten en tast de levenskwaliteit aan. Het leidt tot verontwaardiging en verlies van vertrouwen bij burgers, en benadeelt bedrijven, overheden en de samenleving als geheel. Corruptie is een containerbegrip. In Nederland zijn specifieke vormen, waarvan omkoping de meest bekende is, strafbaar gesteld in het Wetboek van Strafrecht. Corruptie wordt gezien als een strafverzwarende omstandigheid en kan ernstige gevolgen hebben voor bedrijven, zoals boetes en reputatieverlies.

Accountants hebben een maatschappelijke verantwoordelijkheid om op te treden bij corruptie, in lijn met gedrags- en beroepsregels. De controlestandaarden spelen in op deze verantwoordelijkheid en vereisen dat accountants letten op aanwijzingen van corruptie. Deze herziene handreiking geeft de accountant handvatten om risico’s met betrekking tot materiele afwijkingen als gevolg van corruptie goed in te schatten en hier vervolgens op in te spelen.

Consultatiefase en specifieke vragen

Gezien de omvangrijke wijzigingen in de handreiking, hebben wij een aantal specifieke vragen opgesteld om na te gaan of deze handreiking voldoet. 

1. Is de vertaling van risicofactoren rond corruptie naar corruptierisico’s voldoende duidelijk en hanteerbaar (paragraaf 4.4.2)?
2. In de handreiking wordt het concept ‘afgeleide transacties’ uitgelegd. Is de uitleg rondom ‘afgeleide transacties’ in het kader van materialiteit behulpzaam (paragraaf 4.4.3)?
3. Is de toelichting over de mogelijke gevolgen voor de controleverklaring duidelijk en behulpzaam (hoofdstuk 8)?
4. Is deze handreiking ook nuttig en passend voor een praktijk waarbij geen jaarrekeningcontroles worden verricht (hoofdstuk 9)?
5. In de handreiking worden verschillende verdiepende onderwerpen behandeld. Is de uitwerking van deze onderwerpen behulpzaam (hoofdstuk 10)?
6. Zijn de voorbeelden in de bijlage helder en illustratief?
7. Helpen bij het begrijpen en toepassen van de handreiking:
   a. de schrijfstijl?
   b. de vernieuwde opmaak?
8. Heeft u nog andere adviezen en/of opmerkingen met betrekking tot de handreiking?

U kunt reageren tot en met 2 oktober 2023. Reacties kunt u zenden naar: consultaties@nba.nl. Dit kan zowel in algemene zin als door antwoord te geven op de specifieke consultatievragen.

De NBA vindt het belangrijk om transparant te zijn over de reacties die zij krijgt met betrekking tot voorgestelde regelgeving en toelichtingen daarop. Daarom vragen wij om bij indiening van uw reactie aan te geven of wij uw reactie wel of niet mogen publiceren op de website van de NBA. Voor de interne verwerking ontvangen wij graag ook een Word-versie van uw reactie.

LET OP: Dit is een handreiking in een vernieuwde opmaak. In Adobe Acrobat of Adobe Reader kan het zijn dat u onderstaande waarschuwing ziet. Kies voor 'ja' om op een optimale manier door het document te navigeren.