Voorwoord: Naar een toekomstbestendig beroep

Terwijl de restanten van een wereldwijde pandemie worden opgeruimd, wordt de wereld telkens opnieuw opgeschrikt door ingrijpende gebeurtenissen. Geopolitieke spanningen zijn relatief dichtbij aan de rand van Europa en recent in het Midden-Oosten. Klimaatverandering wordt steeds nadrukkelijker zichtbaar. Onzekerheid is er ook in het dagelijks leven in Nederland, door hoge inflatiecijfers, een structureel tekort aan woonruimte, een krappe arbeidsmarkt en merkbare verharding van de samenleving.

Zulke onzekere tijden vragen om houvast en dat raakt ook het accountantsberoep. Een beroep dat staat voor het geven van zekerheid bij financiële en duurzaamheidsinformatie. Voor onafhankelijk en deskundig advies aan ondernemers en organisaties. Voor vertrouwen in geborgde kwaliteit. Dat mogen gebruikers verwachten en dat moeten accountants willen bieden, ongeacht de rol die zij vervullen.

Tegelijk is de omgeving waarin accountants opereren veel complexer geworden. Zo complex, dat terechte vragen worden gesteld over de positie van de individuele accountant. Kun je die nog aanspreken op het zetten van de handtekening onder een verklaring, als dat vooral een teamprestatie betreft, met inzet van specialisten die op hun vakgebied meer kennis bezitten dan de accountant zelf?

De cultuur binnen accountantsorganisaties, de wijze van samenwerking en de governance drukken een stempel op wat er goed of fout gaat binnen het beroep. Niet voor niets is ‘cultuur en gedrag’ een belangrijk strategisch thema binnen de NBA. Tegelijk wordt de beroepsorganisatie geconfronteerd met incidenten zoals de recente examenfraudes. Incidenten die duidelijk maken dat het beroep, ondanks alle inspanningen, nog voor forse uitdagingen staat. Het goede nieuws is wel dat de overgrote meerderheid van de mensen in de sector zeer gemotiveerd is om verder te bouwen aan de kwaliteit van hun dagelijkse beroepsuitoefening.

Dit jaarplan en de daarin opgenomen strategische thema’s vragen in veel gevallen om een transitie die meerdere jaren kan duren. De hiervoor genoemde onzekerheden, in combinatie met de uitkomsten van de eindrapportage van de Kwartiermakers toekomst accountancysector, zullen impact hebben op de exacte invulling en voortgang van die transitie. Dat doet niets af aan de ambities van de NBA, maar het vraagt om alertheid, een open oog voor ontwikkelingen in de wereld om ons heen en het vermogen om daarop flexibel te reageren.

De NBA is nog altijd een beroepsorganisatie met een brede, diverse achterban van leden in tal van rollen en functies: in de auditpraktijk, binnen het mkb, werkzaam bij de overheid, als intern accountant of als accountant in business. Binnen de keten komen leden elkaar tegen en kunnen zij elkaar versterken, in verschillende rollen maar met gedeelde waarden en normen. Een goede balans in vertegenwoordiging vanuit die verschillende groepen blijft van belang.

Gelet op alle ontwikkelingen in de wereld om ons heen, de snelle digitalisering binnen het beroep, de bredere rol van de accountant bij het toetsen van ESG-informatie, wordt gewerkt aan nieuwe en toekomstbestendige beroepsprofielen. Een voorstel hiervoor, dat naar verwachting in 2024 aan de leden wordt voorgelegd, moet de basis vormen voor onder meer de inrichting van de opleiding en de permanente educatie.

Dat en meer ligt op het bord van de beroepsorganisatie, die vanuit een nieuw huis werkt aan het accountantsberoep van de toekomst. Een relevant beroep, dat bijdraagt aan vertrouwen en zekerheid binnen de samenleving. Zeker in onzekere tijden.

Publieke verantwoordelijkheid: kern voor het vertrouwen in het maatschappelijk verkeer

De accountant voegt vertrouwen toe aan informatie van een onderneming of organisatie. Dat vraagt de samenleving van de accountant en vormt de kern van het beroep; ‘trust is our business’. Dat gold al ten tijde van Limperg en is nog steeds actueel. Een opdracht die aan de basis ligt van de fundamentele beginselen waaraan een accountant zich moet houden: professionaliteit, vakbekwaamheid en zorgvuldigheid, integriteit, objectiviteit en vertrouwelijkheid. Dat schept verplichtingen en zorgt voor uitdagingen in alle geledingen van het beroep. Hoe vul je die publieke verantwoordelijkheid in? In dat licht stelde het bestuur voor 2024 een aantal strategische projecten vast, die een belangrijke bijdrage moeten leveren aan het vertrouwen in het maatschappelijk verkeer.

Project: Beroepscultuur

Cultuur en gedrag zijn essentieel voor de kwaliteit, maatschappelijke relevantie en aantrekkelijkheid van het accountantsberoep. Uit oorzakenanalyses bleek dat de taakopvatting, de wijze waarop de organisatie wordt geleid en hoe er wordt samengewerkt, in hoge mate bepalend zijn voor wat er goed en fout gaat. Dat lijkt vanzelfsprekend, maar is het niet. Cultuur en gedrag vragen onderhoud door voortdurende reflectie en bijsturing. Alleen zo worden accountants beter en ontstaan hechte teams, die onder de onvermijdelijke en toenemende druk van onze omgeving gemotiveerd en met plezier samenwerken.

Om dit besef te stimuleren en te zorgen dat accountants elkaar scherp houden en van elkaar blijven leren, is in 2023 gestart met het programma ’Beroepscultuur‘. Het afgelopen jaar heeft de NBA samen met leden, trainees en stakeholders en op basis van uitgebreid onderzoek een visie op een toekomstbestendige beroepscultuur van accountants ontwikkeld.

Uit het op 10 november jl. gepubliceerde onderzoek kwamen vier gebieden naar voren, die de komende jaren extra aandacht vragen:

verdieping van de eigen rol en rolopvatting van accountants, om beter invulling te kunnen geven aan hun maatschappelijke verantwoordelijkheid;
betere kwaliteit van de interactie, omgang met elkaar en met relaties, als voorwaarde voor gedegen professionele besluitvorming;
minder druk van administratieve procedures en protocollen;
permanente aandacht voor leren en ontwikkelen, vanuit een breed maatschappelijk perspectief.

In 2024 gaat de NBA dit programma omzetten in activiteiten. Actieve leden, toezichthouders en bestuurders hebben inmiddels aangegeven hun schouders eronder te willen zetten. De mensen in de praktijk worden gevraagd en uitgenodigd om dit ook te gaan doen. De NBA zal stimuleren en faciliteren, door het uitwisselen van kennis en ervaringen, het zichtbaar en bespreekbaar maken van good en bad practices, en het monitoren van de voortgang.

Project: Duurzaamheid

De verduurzaming van de economie raakt ook het accountantsberoep; door nieuwe wet- en regelgeving, door klantvragen of vanuit intrinsieke motivatie. Het vraagt om nieuwe kennis en andere competenties van accountants. De NBA wil leden hierbij ondersteunen en zo bijdragen aan de verdere verduurzaming van de maatschappij.

In gesprek met gebruikers

Duurzaamheid vraagt om inzicht in de wensen van gebruikers van assurance-rapporten en andere producten van accountants. Hierbij is sprake van een brede groep geïnteresseerden. In 2024 gaat de NBA het gesprek aan over klimaatrisico’s én klimaatkansen, de betekenis van een beperkte mate van zekerheid (limited assurance) en de werkzaamheden die accountants hiervoor verrichten. Ook het waken voor ESG-fraude (greenwashing) staat daarbij op de agenda.

Ontwikkeling en ondersteuning beroepsuitoefening

Met de invoering van de Europese Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) krijgen accountants een nieuwe taak, waarvoor zij nog maar beperkt zijn opgeleid. Dus wordt nagedacht over de gevolgen van die nieuwe taak voor theorie en praktijk van de opleiding.

Voor accountants in business die duurzaamheidsverslaggeving opstellen of verantwoordelijk zijn voor zaken als risicomanagement, interne beheersing en een gezond businessmodel, organiseert de NBA webinars en bijeenkomsten en komt zij met concrete handvatten. Ook kunnen leden onderling kennis delen in de (online) community. De NBA ondersteunt accountants in het mkb bij hun advisering aan bedrijven over het verstrekken van duurzaamheidsinformatie en bij het ontwikkelen van duurzame verdienmodellen.

De NBA helpt controlerend accountants bij de noodzakelijke permanente educatie om CSRD-assurance af te kunnen geven. Daarbij zal de NBA intervisie bevorderen en zorgdragen voor aanvullende tools, zoals handreikingen en checklists.

Project: Fraude

Fraude ondermijnt het vertrouwen in het financiële systeem en benadeelt bedrijven en samenleving. Accountants hebben historisch gezien een rol in het voorkomen van fraude, met de Pincoffs-affaire als startpunt voor het huidige accountantsberoep. Ook nu verwachten de samenleving en de overheid nog steeds dat accountants fraude ontdekken, wat leidt tot maatschappelijke verontwaardiging als dit niet gebeurt. De NBA heeft daarom in 2022 initiatieven genomen om de rol van accountants bij fraude duidelijker te maken, resulterend in de uitbreiding van Standaard 700 met verplichte fraudesecties in controleverklaringen.

In 2024 bouwt de NBA voort op eerdere initiatieven, waarbij input uit NBA-onderzoeken, het AFM-onderzoek ‘Scherper op frauderisicoanalyse’ en het FAR-onderzoek over de fraude-oorzakenanalyse worden meegenomen. Deze lopende initiatieven richten zich op de analyse van fraude in controleverklaringen en op rapportering van fraude en corruptie in bestuursverslagen. De NBA evalueert of Standaard 700 voldoet, implementeert de herziene handreiking 1137 over corruptie en werkt aan verplichte inzet van fraude-expertise bij de controle van jaarrekeningen. Ook ontwikkelt de NBA guidance voor fraudemeldplichten, ESG-fraude en frauderisicoanalyse, op basis van actuele ontwikkelingen en onderzoeksresultaten.

De NBA wil in 2024 – samen met serviceorganisaties – de aandacht voor fraude uitbreiden naar alle accountants en organisaties in de keten. Naleving van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) en sanctiewetgeving krijgen expliciete aandacht. De NBA werkt daarbij samen met de serviceorganisaties, universiteiten, vaktechnische bureaus en met specialisten op het gebied van fraude en duurzaamheid (greenwashing). Bij de ontwikkeling van nieuwe producten streeft de NBA naar specifieke betrokkenheid van mkb-accountants.

De uitbreiding van de rapportageverplichting van accountants op fraude en continuïteit vormde tegelijkertijd een voedingsbodem voor het debat over geheimhouding en transparantie van de accountant.

In november 2023 bracht de Stuurgroep Publiek Belang een discussiedocument ter consultatie uit over transparantie en geheimhouding van accountants. Doel hiervan is om, op basis van een brede discussie, antwoord te krijgen op de vraag of de accountant transparanter moet zijn tegenover aandeelhouders, andere stakeholders en het maatschappelijk verkeer. En ook welke mogelijke beperkingen de geheimhoudingsplicht met zich meebrengt.

In het eerste kwartaal van 2024 worden de consultatiereacties geanalyseerd en zal de NBA, ook op basis van de stellingen in het discussiedocument, beoordelen welke vervolgstappen nodig zijn ten aanzien van de transparantie en geheimhouding van de accountant.

Project: De mkb-accountant als betrouwbare adviseur en samensteller

Mkb-accountants ondersteunen particulieren, organisaties en mkb-ondernemingen met fiscale aangiften en vraagstukken en dragen zo bij aan de fiscale compliance in Nederland. Ze verzorgen jaarrekeningen, financiële overzichten en steun- en subsidieaanvragen en geven persoonlijk, vakkundig en professioneel-kritisch advies. Mkb-accountants voegen daarmee een deugdelijke grondslag en betrouwbaarheid toe aan informatie die wordt gebruikt voor besluitvorming in het maatschappelijk en economisch verkeer.

Nederland heeft een waardevol netwerk van circa 1.850 kleine zelfstandige mkb-accountantspraktijken, die veel van bovenstaande werkzaamheden uitvoeren. Redenen genoeg om in 2024 speciale aandacht te schenken aan deze groep accountants.

In 2023 heeft de Commissie MKB – samen met Novaa en SRA – een aantal rondetafel-events georganiseerd om een visie te ontwikkelen op kleinere mkb-praktijken. Onderwerpen zoals ondernemerschap, regeldruk, beroepsprofiel, opleiding en stakeholders werden daarbij besproken. In 2024 worden de opgedane ideeën verder uitgewerkt, waarbij voor de NBA vooral de onderwerpen regeldruk en beroepsprofiel om nadere aandacht vragen.

Specifieke onderwerpen die in 2024 concreet worden opgepakt, zijn:

het verminderen van regeldruk voor mkb-accountants;
het versterken van fiscale- en becon-activiteiten, gericht op de fiscale praktijk;
de verdere uitwerking van het project ’Visie op kleinere mkb-praktijken‘.

De mkb-agenda 2024 heeft veel raakvlakken met de overige strategische thema’s: beroepscultuur, fraude, duurzaamheid en PE. Ook digitalisering is een belangrijk mkb-thema.

Naast deze projecten gaat de NBA in 2024 door met haar reguliere werkzaamheden, zoals ondersteuning van leden via de vaktechnische helpdesk, het verzorgen van NBA Helpt-webinars, COMpact (de compliance tool voor de kleinere praktijk), mkb-vertegenwoordiging in verschillende gremia en het vertegenwoordigen van mkb-accountants bij externe partijen zoals overheidsorganen.

Aantrekkelijk en studeerbaar opleidingsmodel, met nieuwe beroepsprofielen als uitgangspunt

De beroepspraktijk en de aantrekkingskracht van het beroep op de opleiding en de arbeidsmarkt dwingen tot fundamentele heroriëntatie van het accountancyonderwijs. Differentiatie en specialisatie vragen om herziening van de huidige opleiding, met mogelijk een splitsing in een basisopleiding accountancy en relevante specialisaties als vervolgopleiding. Deze heroriëntatie moet binnen enkele jaren leiden tot een aangepast onderwijsmodel, mede gebaseerd op nieuwe beroepsprofielen. De ambitie is om deze nieuwe beroepsprofielen in 2024 vast te stellen, voorafgegaan door een zorgvuldig afstemmingstraject met leden en diverse stakeholders. Profielen die niet alleen vn toepassing zijn op de reguliere opleiding, maar ook op de permanente educatie van accountants. Onderstaande projecten leggen hiervoor een belangrijke basis.

Project: Beroepsprofielen

In 2022 voerden de Raad voor de Praktijkopleidingen (RPO) en de Commissie Eindtermen Accountancy (CEA) een uitgebreide verkenning uit om de aantrekkelijkheid en studeerbaarheid van de accountantsopleiding te vergroten. Dat resulteerde in het rapport ’Stip aan de horizon’. In het voorjaar van 2023 benoemden de Kwartiermakers toekomst accountancysector en de NBA vervolgens een Expertgroep, met de opdracht een advies te formuleren over een toekomstgericht stelsel van beroepsprofielen, onderwijs en institutionele inbedding. De eindrapportage van deze Expertgroep wordt eind november 2023 gepubliceerd door de kwartiermakers.

In 2024 start de NBA het strategisch meerjarenprogramma Beroepsprofielen. Dit programma moet uiteindelijk resulteren in herijkte beroepsprofielen van accountants, die in lijn zijn met de toekomstbestendige rolopvatting en met wettelijke vereisten. De herijkte beroepsprofielen zullen haalbaar en uitvoerbaar moeten zijn, zowel voor de theoretische als voor de praktijkopleiding. Ook moeten ze input geven voor permanente educatie. De uitkomst leidt vervolgens tot een vernieuwde Verordening Beroepsprofielen. Daarna volgen verdere verkenningen op de impact hiervan op het theoretisch en praktijkonderwijs en op de governance.

Dit alles met als doel een aantrekkelijke en studeerbare opleiding tot accountant, met differentiatie en specialisatie, om zo een goede instroom, doorstroom en behoud van accountants in het beroep te waarborgen. Ook de gevolgen van de nieuwe beroepsprofielen voor huidige studenten en praktiserende accountants worden in kaart gebracht en meegenomen in de transitiefase.

Al met al een veelomvattend programma, dat alleen succesvol kan zijn als nauw wordt samengewerkt met alle belanghebbenden in het werkveld, waaronder kantoren, onderwijsinstellingen, toezichtsorganen, huidige en toekomstige trainees.

Project: Evaluatie programma PE

Sinds de gefaseerde invoering in de jaren 2019-2021, is de permanente-educatieverplichting voor accountants niet meer gebaseerd op PE-uren, maar op een output-gericht systeem waarin leden jaarlijks een kwalitatief PE-portfolio samenstellen. Deze verandering biedt ruimte voor ervaringsgerichte leervormen, naast traditionele cursussen. Nu alle PE-plichtige accountants ervaring opdeden met het nieuwe PE-systeem is het tijd voor een evaluatie. Doel ervan is om mogelijke verbeteringen aan te brengen, rekening houdend met externe en interne ontwikkelingen en de bredere onderwijscontext.

De NBA wil met deze brede evaluatie in 2024 input krijgen voor een verdere doorontwikkeling naar een robuust, breed gedragen, toekomstbestendig en efficiënt uitvoerbaar PE-systeem. Het borgen van de vakbekwaamheid van accountants staat hierin centraal. De uitkomst van de evaluatie kan mogelijk leiden tot aanpassingen in het beoordelingssysteem van PE-portfolio’s, of tot de ontwikkeling van ondersteunende (voorlichtings-)producten voor leden in het kader van hun PE-verplichting. Bij de evaluatie wordt bijvoorbeeld meegenomen in hoeverre de huidige systematiek eraan bijdraagt dat leden zelf verantwoordelijkheid nemen voor hun professionele ontwikkeling. Los van de uitkomsten van de evaluatie geven ook externe ontwikkelingen aanleiding tot bijsturing, iets wat vanaf medio 2023 door de examenfraudes bij diverse kantoren nadrukkelijk zichtbaar werd.

De evaluatie richt zich op diverse aspecten, zoals de aanpassing aan nieuwe ontwikkelingen, verschillen tussen accountants in verschillende omgevingen en fraudegevoeligheid. Ook wordt de effectiviteit van het beoordelingsproces van PE-portfolio’s onderzocht, evenals de praktische uitvoerbaarheid van de verschillende fases in het PE-proces. Van het opstellen van het portfolio en de complianceverklaring, tot de integratie met HR-instrumenten. Dit doen we via deskresearch, enquêtes en interviews met diverse belanghebbenden, waaronder leden uit verschillende werkomgevingen, kantoren, serviceorganisaties en opleidingsinstituten.

De rol van de NBA: leden- en/of kantoororganisatie

De NBA richt zich als publiekrechtelijke organisatie in eerste instantie op het beroep. Maar de vraag rijst of we het vertrouwen van het maatschappelijk verkeer blijven dienen, als we ons uitsluitend op de individuele beroepsbeoefenaar blijven richten. Veel maatregelen ter verbetering van de kwaliteit van de audit zijn gericht op accountantsorganisaties, in plaats van op individuele leden. Een open dialoog onder leden en stakeholders moet eind 2025 leiden tot conclusies over de rol van de beroepsorganisatie en op wie zij zich moet richten (normadressaat). De focus voor 2024 ligt vooral op het voorkomen van regeldruk, door het daadwerkelijk verminderen van regelgeving, door het helder opschrijven ervan, of door het geven van heldere uitleg. Regelgeving die zowel is gericht op de individuele leden als op kantoororganisaties.

Project: Regelverbetering

De toegenomen regeldruk is de laatste jaren een belangrijk onderwerp van debat in veel samenlevingen; ook in Nederland. Tegenstanders van meer regelgeving duiden vooral op een gebrek aan vrijheid en autonomie, leidend tot een belemmering van de economische groei en hogere kosten. Voorstanders van regelgeving wijzen op de bescherming van consumenten, van het milieu en op het verminderen van economische en maatschappelijke ongelijkheid.

Ook binnen het accountantsberoep nam de aandacht voor de negatieve effecten van regelgeving sinds 2022 toe. Het gaat dan niet alleen om de extra administratieve lasten, maar ook om twijfel over nut en noodzaak van bepaalde regels en de vermindering van het werkplezier.

Voor accountants in business en overheidsaccountants betreft dit alle regels die zij bij hun bedrijfs- en organisatieactiviteiten moeten naleven. Voor interne en openbaar accountants gaat het ook om beroepsspecifieke regelgeving. Ook worden zij, door de eigen organisatie, hun klant of opdrachtgever, gevraagd hen te ontzorgen bij het nakomen van talloze rapportageverplichtingen.

Veel accountants ervaren de regeldruk als zeer belastend. In het op 10 november jl. gepubliceerde NBA-cultuuronderzoek 2023 komt regel- en/of compliance-druk naar voren als stevig aandachtspunt. Reden voor de NBA om in 2024 dit strategische project op te pakken. Een langjarig programma waarbij meerdere NBA-gremia zijn betrokken, maar waarvan de eerste resultaten in 2024 wel al zichtbaar moeten worden.

Zo publiceert de NBA begin 2024 de MKB-CompAct-tool. Hiermee kunnen kleinere beroepspraktijken alle verplichtingen uit hoofde van de beroepsregelgeving in hun jaarkalender agenderen en toewijzen aan medewerkers. Een tool waarmee de naleving van regelgeving wordt vergemakkelijkt. Daarnaast overlegt de Commissie MKB met het College voor beroepsreglementering (CB) om al bij de start van het regelgevend proces de mkb-toets uit te kunnen voeren. Bij deze toets wordt expliciet gekeken naar de gevolgen van de regelgeving voor het mkb, om ervoor te zorgen dat regelgeving niet onevenredig drukt op de kleinere accountantspraktijk. De Commissie MKB gaat daarnaast in 2024 het gesprek aan met de leden, om te onderzoeken welke huidige (beroeps)regels knellen. Dit zal een groslijst aan vraagstukken opleveren. Tot slot zullen de Signaleringraad en de werkgroep Controleprotocollen zich buigen over de accountantsrol bij subsidieaanvragen, die vaak onnodig gedetailleerd zijn.

De NBA als levendige beroepsorganisatie: meer ruimte voor ontmoeting en debat en grotere betrokkenheid bij NBA-beleid

Hoe zetten we in op meer ontmoeting en debat, meer ruimte voor eigen initiatief vanuit leden en een grotere betrokkenheid bij bestuur en beleid? Een strategisch project moet de interactie tussen NBA en leden versterken en de betrokkenheid van leden vergroten, met als doel een levend(ig)e vereniging, waarin meer leden actief deelnemen en leden zich gehoord voelen. Sleutelwoorden hierbij zijn participatie en betrokkenheid van leden.

Project: Levendige beroepsorganisatie

In 2023 vond de aftrap plaats van het project ‘Levendige beroepsorganisatie’, waarna hiervoor de eerste plannen zijn gemaakt. Het is een programma om de interactie tussen NBA en leden te versterken en de betrokkenheid van leden te vergroten. Met als uiteindelijke doel het beter kunnen benutten van het kennispotentieel van de leden; voor de NBA en voor de leden onderling.

Uitgangspunt is een herwaardering van de ‘sociëteitsfunctie’ binnen verenigingen: leden die elkaar ontmoeten en spreken. Verenigingen waarbij beleidsmedewerkers niet zelf meer de specialist zijn, maar honderdvijftig leden in hun adresboek hebben die ze rondom een onderwerp met elkaar in contact weten te brengen. Of waarbij leden elkaars vragen beantwoorden. Mede met dat doel zijn eerder ook de communities en faculties opgezet binnen de NBA.

In 2024 starten we met de uitvoering en worden de eerste resultaten zichtbaar van het project, dat bestaat uit vier onderdelen:

Ledenpropositie: Het aanbod van de beroepsorganisatie in overeenstemming brengen met de huidige en toekomstige behoeften van de leden. Het in 2023 uitgevoerde ledenonderzoek geeft hiervoor de belangrijkste aanknopingspunten.
Bestuurlijke participatie: Het vergroten van (laagdrempelige) mogelijkheden voor leden om mee te denken en invloed uit te oefenen op de beleids- en besluitvorming van de NBA. Een belangrijk onderdeel hiervan is de ‘werkconferentie’ voor leden, gekoppeld aan de ledenvergadering van juni 2024. Hier krijgen leden de gelegenheid om met elkaar te bepalen welke strategische thema’s zij relevant vinden voor het beroep, als input voor het jaarplan voor 2025.
Contactmomenten: Voorstellen voor het optimaliseren en meer interactief maken van de huidige contacten van leden met de NBA. Van de huidige Afdelingsvergadering, het programma NBA Helpt tot het zorgen voor betere informatievoorziening op de nieuwe NBA-website.

Rol medewerkers bij ledenparticipatie: NBA-medewerkers spelen een belangrijke rol bij het waarmaken van de ambitie om de betrokkenheid van leden te vergroten; zij hebben immers dagelijks contact met hen. De NBA heeft daarvoor in 2023 een aantal bijeenkomsten georganiseerd om medewerkers hiervan bewust te maken. In 2024 gaan we daar mee door.

NBA-governance: balans tussen publiekrechtelijke organisatie, democratische vereniging en professionele uitvoering

De governance van de NBA staat om verschillende redenen op de agenda. Al eerder kwam ter sprake dat de NBA zich zowel richt op individuele accountants als op accountantsorganisaties. Dit is nu niet structureel verankerd in de NBA-governance, maar alleen via samenwerkingsverbanden zoals onder meer de Stuurgroep Publiek Belang en het Platform Reguliere Vergunninghouders.

Daarnaast roept het werk van de NBA rond ‘beroepsprofielen en opleiding’ de vraag op hoe de NBA in de toekomst samenwerkt met aanpalende beroepsgroepen en hun beroepsorganisaties. En tot slot is de vraag reëel of in de huidige governance van de NBA de balans tussen publiekrechtelijke organisatie, democratische vereniging en professionele uitvoering optimaal is.

De NBA kent als hybride organisatie zowel verenigingskenmerken als publiekrechtelijke bevoegdheden. De huidige governance-structuur bestaat uit drie niveaus, vastgelegd in de wet: de ledenvergadering, een door leden gekozen parttime bestuur en een bureau onder leiding van een directie. In openbare discussies, maar ook intern, wordt gesproken over alternatieve modellen. Uiteindelijk zullen deze drie vragen in samenhang moeten worden behandeld. Voor een conclusie is het (dus) nog te vroeg, die volgt in 2025.

Governance beroepsreglementering

Wel zijn inmiddels twee zaken aangepast in de NBA-governance. De omvorming van het Adviescollege beroepsreglementering (ACB) naar College voor beroepsreglementering (CB) en de instelling van het nieuwe Belanghebbendenorgaan beroepsreglementering (BOB). Het BOB adviseert het bestuur, zorgt ervoor dat het regelgevend proces binnen de NBA zorgvuldig en transparant verloopt en betrekt daarbij maatschappelijke ontwikkelingen en belangen. De personele invulling van het BOB blijkt niet eenvoudig, maar zal in 2024 voortvarend ter hand worden genomen.

De NBA-organisatie: op haar taken voorbereid

Naast de hiervoor genoemde strategische projecten besteedt de NBA in 2024 een belangrijk deel van de tijd aan de uitvoering van de aan haar opgedragen wettelijke taken. Het bijdragen aan de goede beroepsuitoefening, het opstellen van beroepsregels, het beschikbaar stellen van de helpdesk, zorgdragen voor belangenbehartiging en de eer van de stand, het bijhouden van het register en zorgdragen voor de praktijkopleiding. Dus moet de organisatie op haar taken zijn voorbereid. Dat kan door te blijven innoveren en tijdig IT-systemen te vernieuwen, door te blijven investeren in kennis en competenties van medewerkers, door informatievoorziening up to date te houden en door tijdig in te spelen op nieuwe taken die voortvloeien uit de wet.

Reguliere activiteiten

Mogelijk nieuwe taken voortvloeiend uit de Wet toekomst accountancysector
De Wet toekomst accountancysector – die nog voor behandeling naar de Tweede Kamer moet – leidt mogelijk tot een aantal nieuwe taken voor de NBA in 2024. Deze wet regelt de aanwijsbevoegdheid en de verplichting voor vergunninghoudende kantoren om over kwaliteitsindicatoren te rapporteren aan de NBA. Voor die rapportageverplichting van kantoren zal de NBA een tool moeten ontwikkelen.

Organisaties die geen accountant kunnen vinden voor hun wettelijke controle kunnen zich straks wenden tot de beroepsorganisatie, die dan een accountant moet aanwijzen.

Aangaan van partnerships en internationale aansluiting

Bij de ontwikkeling van regelgeving, beleid en tools trekt de NBA waar mogelijk op met andere partijen, zoals SRA, Novaa, NOREA, het Actuarieel Genootschap en serviceorganisaties. Daarmee maken we gebruik van elkaars expertise. Zo ontwikkelde de NBA in 2023, samen met SRA en Novaa, een gezamenlijke beleidsvisie op kleinere mkb-praktijken. De uitvoering van de hierbij opgedane ideeën start in 2024.

Omdat veel accountancyregelgeving internationaal wordt bepaald, probeert de NBA deze actief en vroegtijdig te volgen en hierop invloed uit te oefenen. Zo is de NBA vertegenwoordigd in meer dan veertig gremia. De NBA organiseert ook in 2024 weer een aantal bijeenkomsten om het Nederlandse beroep waar nodig te informeren. Daarnaast worden internationale drafts aangekondigd via de website.

Een toekomstbestendige beroepsorganisatie

Datagedreven NBA en een nieuw CRM-systeem

De in 2023 uitgewerkte plannen om als NBA meer datagedreven te gaan werken, worden in 2024 geëffectueerd. Leden kunnen straks hun profiel op één plek bijwerken en zich eenvoudiger aanmelden voor events. Ook kan de NBA met de nieuwe IT-systemen leden beter ondersteunen, de interactie met leden bevorderen en daarmee bijdragen aan de levendige beroepsorganisatie.

Nieuwe website

Na uitgebreide voorbereidingen en afstemming met leden in 2023, lanceert de NBA begin 2024 haar nieuwe website nba.nl. State of the art, met betere filter- en zoekmogelijkheden, betere vindbaarheid van informatie en duidelijke verwijzingen naar gerelateerde content. De nieuwe opzet van de website is eenvoudiger te onderhouden, waardoor content meer up to date is en relevant blijft.

Nieuwe directeur operations

Omdat het aantal programma’s in het kader van het meerjarenplan toeneemt en daarmee ook de complexiteit van de taakuitoefening van het bureau, krijgt de NBA een tweehoofdige directie. Het NBA-bestuur heeft hiertoe in 2023 besloten. De aan te stellen directeur operations zal zich richten op verdere ontwikkeling van programma- en projectmanagement, organisatieontwikkeling, professionalisering van het bureau en inrichting van de compliance functie. Ook is de nieuwe directeur verantwoordelijk voor de bedrijfsvoering.

Walk the talk

De NBA wil zelf ook actief de principes naleven die zij anderen ‘voorschrijft’. Immers, goed voorbeeld doet goed volgen. Op het gebied van duurzaamheid wil de NBA daarom zo goed mogelijk opereren en transparant zijn over haar prestaties. In 2024 richten de inspanningen zich op verschillende onderdelen van het duurzaamheidsbeleid, zoals diversiteit en inclusie, schone bedrijfsactiviteiten en emissiearme mobiliteit.