Duurzaamheidsdilemma

Interview met Usha Ganga

In een duurzame maatschappij zijn mens, milieu en economie met elkaar in evenwicht. De weg daarnaar toe is niet eenvoudig. Het vraagt niet alleen om een andere strategie maar ook om transparante rapportages. Waarbij soms lastige knopen moeten worden doorgehakt. Welke prestaties deel je bijvoorbeeld in een duurzaamheidsrapportage? Een gewetensvraag voor de accountant in business maar ook voor de accountant die assurance moet geven. Daarom besteden we in de DilemmApp aandacht aan duurzaamheid.

'Het vraagt lef om het anders te doen'

Hoe geef je assurance op ESG-rapportages die nog in ontwikkeling zijn? Het is een kwestie van de onzekerheid omarmen, vindt Usha Ganga, themaregisseur duurzaamheid. "Ik besef nu pas goed hoe zeer dit gaat over leren en innoveren."

Duurzaamheid en de verslaggevingsregels zijn nog in ontwikkeling. Zijn de dilemma's voor een accountant of een aib hierdoor ook anders?

"Accountants toetsen aan regels die voor financial auditing en reporting volledig zijn uitontwikkeld. In het geval van duurzaamheidsverslaggeving werk je juist veel met inschattingen. Wat dat betekent zie je bij een begrip als biodiversiteit. De ESRS (European Sustainability Reporting Standards) verplicht bedrijven te rapporteren over hun impact op het verlies van biodiversiteit. Welke gemeenschappen raak je bijvoorbeeld door de inkoop van grondstoffen? Dat is lastig voor de accountant in business die daarover moet rapporteren. In de standaard staat: rapporteer over de indicator die de druk aangeeft op het ecosysteem. Niemand weet wat daarvoor de beste indicator is. Tegelijkertijd zijn er veel kenmerken waaraan een kpi moet voldoen. Zo zullen er meer dilemma's komen. Welke stakeholders zijn relevant voor de materialiteitsanalyse die ESRS vereist? Daarover wordt verschillend gedacht. Sommigen vinden dat je alle partijen erbij moet betrekken. Anderen doen het weer anders. Er gaan allerlei specialisten mee aan de slag en steeds wordt aan de accountant gevraagd: is dit goed? Als accountant kun je niet altijd duidelijkheid verschaffen. Toch moet je er iets van vinden, anders laat je de klant bungelen. En kun je wel assurance geven als je niet alles weet?"

Hoe hebben de afgelopen twee jaar als themaregisseur je visie op duurzaamheid veranderd?

"Ik besef nu pas goed hoe zeer dit gaat over leren en innoveren. Het vraagt lef om het anders te doen. Wanneer de verslaggeving gebaseerd is op schattingen beoordeel je de methodologie. Van de drie manieren om iets te rapporteren is er straks misschien een de beste. De AFM begrijpt hopelijk ook dat dit een nieuw terrein is. Daarom moet je kunnen uitleggen waarom je als accountant op een bepaalde wijze gehandeld hebt. Je inhoudelijke onderzoeksvraag is belangrijk. Een accountant begrijpt hoe processen ingericht zijn en hoe dat leidt tot het registreren van behaalde doelen. Je hebt voldoende gereedschap om te toetsen of de informatie betrouwbaar is. Het draait niet langer alleen om de cijfers. In de tijd dat ik manager was van een team accountants dat assurance gaf op duurzaamheidsverslaggeving hadden we een organisatie als klant die in zijn duurzaamheidsverslag claimde dat 99 procent van de beleggingen duurzaam was. Ze vonden dat ze dat predikaat verdienden omdat ze niet in wapens en tabak investeerden. Daar ging ik als accountant niet in mee. De technische definitie die ze hanteerden klopte maar voor de buitenwacht suggereert duurzaam beleggen veel meer dan alleen het uitsluiten van industrieën. Ze hebben het uiteindelijk aangepast. In feite ga je terug naar de kern van het beroep: vertrouwen toevoegen aan informatie."

Bij het dilemma Mode met een luchtje over de goedkope leverancier van textiel wiens prijs verraadt dat hij zijn medewerkers uitbuit kiest maar 16 procent voor de optie: ik raad de ceo af van het aanbod gebruik te maken. Verrast dat je?

"We zitten in een sociale verandering met duurzaamheid. Die ambitie schuurt soms met aandeelhoudersbelangen. Ik zie dat ook tijdens de trainingen terug die ik geef over dit onderwerp. Deelnemers beklagen zich er over dat ze in hun duurzaamheidsrapportage zo zwaar worden afgerekend op hun leveranciers. Er wordt nog steeds verschillend over de duurzaamheidsagenda gedacht. In Florida heeft de conservatieve senator Ron DeSantis ESG-rapportages voor financiële instellingen verboden. ESG wordt door hem als woke bestempeld. Californië doet precies het omgekeerde en heeft een wet aangenomen die bedrijven vanaf 2026 verplicht volgens ESG-richtlijnen te rapporteren. Zo zie je in het extreme hoe die tegengestelde opvattingen op elkaar in kunnen werken. Toch denk ik dat we het kantelpunt al gepasseerd zijn. Ze zeggen vaak dat het radicaal is om voor duurzaamheid te gaan. Eigenlijk is vasthouden aan de status quo juist radicaal."