Heb je het volgende weleens meegemaakt? 

  • Je bent controller bij een organisatie. Het resultaat van de organisatie voldoet niet aan de financieringsvoorwaarden van de bank. Je voelt je hiervoor verantwoordelijk en zou het resultaat kunnen aanpassen zodat het wel voldoet. Wat doe je?
  • Je werkt in een team dat de jaarrekening controleert en je manager wil persé dat je een deadline haalt. Je kan daardoor niet overzien of je werkzaamheden toereikend zijn. Wat doe je?
  • Een familielid wil graag de nieuwe leverancier worden bij jouw organisatie. Dit familielid vraagt jou om ervoor te zorgen dat je werkgever kiest voor het familielid in plaats van andere mogelijke leveranciers. Wat doe je?

De NBA-handreiking 1130 'Voorbeelden toepassing van de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA)' werkt deze en andere lastige situaties uit. Uit de DilemmApp blijkt dat de handelwijzen per persoon kunnen verschillen. Zijn sommige handelwijzen fout? Dat hoeft niet: er zijn meerdere wegen die naar Rome leiden. De handreiking helpt je hiermee op weg. 

Wat hebben de situaties met elkaar gemeen?

In de bovenstaande situaties kan je onder druk worden gezet om te handelen tegen de fundamentele beginselen in de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA). De maatschappij verwacht juist van accountants dat zij handelen in het algemeen belang.  Daarom moet je je houden aan de regels en volgende vijf fundamentele beginselen uit de VGBA: professionaliteit, integriteit, objectiviteit, vakbekwaamheid & zorgvuldigheid en vertrouwelijkheid. In de VGBA staan de stappen om je te houden aan de fundamentele beginselen. De stappen zijn samengevat in een figuur met een stappenplan in de toelichting op de VGBA. 

Wat doe je in lastige situaties?

Je volgt het stappenplan uit de VGBA dat bestaat uit:

Stap 1: Is sprake van een bedreiging van fundamentele beginselen? 
Stap 2: Kun je de bedreiging oplossen door toereikende maatregelen?
Stap 3: Wat leg je vast?

De handreiking werkt voorbeelden van lastige situaties uit volgens het stappenplan. Heb je hiermee een kant en klaar antwoord? Nee, dat kan helaas niet. Je krijgt in de handreiking wel verschillende suggesties om een situatie te beoordelen en om maatregelen te treffen.  

Waar kun je bijvoorbeeld aan denken?

Voorbeelden van enkele maatregelen zijn (uit stap 2):

  • Je spreekt degene aan die druk uitoefent om te handelen tegen de fundamentele beginselen;
  • Je maakt gebruik van eventuele procedures in je organisatie hoe om te gaan met druk of intimidatie;
  • Je bespreekt je afwegingen met een collega-accountant of een andere deskundig persoon.

Wat is de relatie tussen de handreiking en de DilemmApp?

Een vraagstuk uit de DilemmApp kan leiden tot een bedreiging van de fundamentele beginselen uit de VGBA. In de handreiking staan de stappen die je volgens uit het stappenplan zet om je te houden aan de fundamentele beginselen van de VGBA. 
Voor het behandelen van een dilemma verwijst de DilemmApp naar het moreel besluitvormingsmodel. Met het moreel besluitvormingsmodel kun je je trainen in het maken van ethische afwegingen en ben je steeds beter in staat om een moreel juiste beslissing te nemen.

Het moreel besluitvormingsmodel is een goede aanvulling op het stappenplan en dat zie je in de handreiking terug.

Wat is veranderd in de geactualiseerde handreiking?

De handreiking is in december 2024 geactualiseerd. De voorbeelden zijn uitgewerkt volgens het stappenplan uit de VGBA. Verder zijn de voorbeelden aangepast of aangevuld naar aanleiding van de wijzigingen van de Code of Ethics (per 2023) en de wijzigingen in de Toelichting op de VGBA (per 2023). De voorbeelden zijn gericht op accountants in verschillende werkomgevingen en de leesbaarheid is vergroot. Zo gaven de NBA Young Profs tijdens de consultatie aan dat de handreiking prettiger leesbaar is.

Wil je meer zien van de handreiking? 
Ga naar NBA-handreiking 1130: Voorbeelden toepassing van de VGBA

Of ga je aan de slag met de DilemmApp? 
Ga naar: DilemmApp