PE-beleid

Aangepast PE-beleid vanaf 2026

In het aangepaste PE-beleid vanaf 2026 zoekt de NBA de balans tussen eigen verantwoordelijkheid, professionele ondersteuning en voldoende waarborgen waarmee de NBA kan bijdragen aan het bevorderen van de vakbekwaamheid en kan bewaken of aan de PE-verplichting is voldaan. Een verplicht onderwerp of een verplichte kennistoets wordt situationeel ingezet, nadat gebleken is dat overige instrumenten niet doeltreffend genoeg zijn of zijn geweest.

Belangrijkste uitgangspunten van het aangepaste PE-beleid

PE is cruciaal en niet vrijblijvend

Een accountant is autonoom in de inhoudelijke invulling van PE

De NBA stimuleert, steunt en stuurt

• Door het opstellen van heldere portfoliorichtlijnen
  Duidelijke richtlijnen over invulling, reflectie en beoordeling maken het systeem transparanter en voorspelbaarder. 'Als lid weet je waar je aan toe bent.'
• Door vaststelling van ontwikkelthema's per werkveld geeft de NBA ontwikkelrichtingen aan
  Per werkveld ontwikkelt de NBA tooling (leerdoelsuggesties, nulmeting en zelfassessments) om accountants te ondersteunen in hun ontwikkeling.
• Door het aanbieden van diverse hulpmiddelen voor de leden
  Voorbeelden: format portfolio, voorbeelden van good practices, zelfassessments, dialoogsessies en workshops.
• Door het voeren van ondersteuningsgesprekken
  Individuele gesprekken met accountants bij een oordeel 'voldoet niet' voor het PE-portfolio.

De NBA bewaakt de ondergrens en borgt de kwaliteit van de PE-verplichting

• Door beoordeling van het PE-portfolio op individueel niveau
  Of het lid zich aantoonbaar inzet voor diens professionele ontwikkeling.
• Door transparant te zijn over de beoordeling
  Heldere eisen voor het PE-portfolio, werken met één beoordelingsmatrix en inzicht geven in wijze van beoordeling. In sommige gevallen vraagt de NBA om mondelinge toelichting.
• Via duidelijke beoordelingsresultaten en het geven van feedback
  Bij 'voldoet niet' wordt er een ondersteuningsgesprek aangeboden.
• Via gekwalificeerde en onafhankelijke beoordeling
  De NBA heeft kwaliteitsborgende processen beschreven in een handboek en laat hier periodiek audits op uitvoeren. De assessoren zijn getraind.
• Via steekproefsgewijze selectie van te beoordelen portfolio's
  Jaarlijks voert de NBA steekproeven uit; dit betreft in beginsel een aselecte steekproef, maar het bestuur kan ook selecte, risicogerichte steekproeven hanteren.
• Via verplicht onderwerp en kennistoets
  Deze instrumenten worden situationeel ingezet, nadat gebleken is dat overige instrumenten niet doeltreffend genoeg zijn of zijn geweest (bijvoorbeeld op basis van een AFM-rapportage of nieuwe ontwikkeling).
• En via tuchtklachten als uiterste consequentie

Ontwikkelthema's

De NBA kan voor een periode van drie jaar ontwikkelthema's per werkveld vaststellen. De thema's worden onderbouwd en geconcretiseerd in context, relevantie, competenties en mogelijke leerdoelen. Met het vaststellen van ontwikkelthema's kan de NBA onderwerpen en/of ontwikkelingen met verwachte impact op het beroep extra belichten. Het geeft daarnaast richting aan en ondersteunt de accountant bij diens professionele ontwikkeling.

Leden overwegen jaarlijks welk ontwikkelthema als leerdoel wordt opgenomen in het PE-portfolio. Besluit de accountant een ontwikkelthema in dat jaar niet op te nemen, dan licht het lid dit toe in het PE-portfolio ('pas toe of leg uit'). De accountant kan er daarbij voor kiezen om de verschillende thema's over meerdere jaren te spreiden.

De ontwikkelthema's bieden de leden meer autonomie en eigen verantwoordelijkheid dan een verplicht PE-onderwerp, terwijl de NBA toch sturing kan geven. Het verplichte onderwerp zal alleen worden ingezet als de bevordering van de vakbekwaamheid in redelijkheid niet op een andere wijze kan worden bewerkstelligd.

Ontwikkelthema's zijn breed van opzet en voorzien in de behoefte van leden om enerzijds meer duiding te krijgen over de invulling van PE en anderzijds in te spelen op de eigen verantwoordelijkheid en wens tot differentiatie.

Compliance

Een accountant verklaart uiterlijk 31 januari in de MijnNBA-omgeving dat aan de PE-verplichting van het afgelopen jaar is voldaan. Bij de compliance-verklaring verklaart de accountant eveneens in welk(e) werkveld(en) de accountant in het voorafgaande kalenderjaar werkzaam was. Met deze compliance-verklaring geven accountants aan dat het PE-portfolio van het afgelopen jaar is afgerond en opgevraagd kan worden door de NBA. Het PE-portfolio hoeft nog niet te worden gedeeld. Als de NBA het PE-portfolio opvraagt, krijgt de accountant 10 werkdagen om het portfolio in te sturen.

Als een afwijkend boekjaar of een afwijkende HRM-cyclus wordt gehanteerd, ziet de compliance-verklaring op het PE-portfolio dat eerder in het voorafgaande kalenderjaar is afgerond.

Werkvelden

Met de inwerkingtreding van de Nvpe 2026 Per 1 januari 2026 is de accountant verplicht om bij het afgeven van de compliance-verklaring aan te geven in welk werkveld de accountant in het voorgaande jaar actief was.

Er zijn vier werkvelden:

• Audit & Assurance
• Samenstel & Advies
• Finance & Control
• Strategie & Bestuur

Deze zijn vastgesteld in de Verordening op de beroepsprofielen 2025.

De accountant die werkzaamheden uit meerdere werkvelden verrichtte, kiest:

1. het werkveld waarin deze het afgelopen jaar het meest werkzaam was; of
2. het werkveld waarvan de ontwikkelthema's het beste aansloten op diens dagelijkse werkzaamheden.

Omdat uit de Verordening op de beroepsprofielen 2025 volgt dat er naast deze vier nog andere werkvelden denkbaar zijn, wordt de categorie 'overig' toegevoegd. De accountant die werkzaamheden verrichtte die niet passen bij de hiervoor genoemde werkvelden, kiest de categorie 'overig'.

Waarom vraagt de NBA dit?

Vanaf 2026 stelt de NBA ontwikkelthema's op die richting geven aan de leerdoelen en permanente-educatieactiviteiten (PE-activiteiten) van accountants. Deze thema's worden gekoppeld aan de verschillende werkvelden waarin accountants werken. Op basis van de Nvpe 2026 zijn accountants verplicht om in hun PE-portfolio aandacht te besteden aan de thema's die gelden voor het werkveld waarin zij werkzaam zijn. Daarom vraagt de NBA haar leden om aan te geven binnen welk werkveld zij actief zijn, zodat kan worden beoordeeld of de inhoud van hun PE-portfolio aansluit op de relevante ontwikkelthema's.

Daarnaast kan het werkveld van invloed zijn op de bepaling van de doelgroep van een verplicht kennisgebied of onderwerp. Ook kan het werkveld onderdeel zijn van een risicogerichte steekproef op basis waarvan het bestuur jaarlijks PE-portfolio's opvraagt. Tot slot kan aan een groep accountants werkzaam in een bepaald werkveld de verplichting worden opgelegd om de kennistoets zoals bedoeld in de Verordening op de kennistoets met goed gevolg af te leggen.

Controle en consistentie

De NBA let bij de beoordeling van het PE-portfolio op consistentie tussen het gekozen werkveld de inhoud van het PE-portfolio. Bijvoorbeeld: als de accountant 'Audit & Assurance' heeft aangevinkt, maar alle PE-activiteiten heeft gericht op strategisch advies, kan dat tot vragen leiden.

Beoordeling van het portfolio

Bij de beoordeling van het portfolio staat de vraag centraal of de accountant zich heeft ingezet voor de eigen professionele ontwikkeling. (Naleving van de vakbekwaamheidseis van artikel 12 van de VGBA).

De uitkomst van de beoordeling luidt: 'voldoet' of 'voldoet niet'. Bij het oordeel 'voldoet' kan de NBA aandachtspunten bij wijze van feedback geven. 

De accountant wordt bij het oordeel 'voldoet niet' in de gelegenheid gesteld een nieuw, verbeterd portfolio in te dienen. Het bestuur biedt de accountant hierbij een ondersteuningsgesprek aan. Het belangrijkste doel van het ondersteuningsgesprek is het lid op weg te helpen om alsnog te kunnen voldoen aan de PE-verplichting. Als blijkt dat het lid geen verbeterd portfolio heeft opgesteld dat voldoet, overweegt de NBA een tuchtklacht in te dienen.

Beoordelingsmatrix PE-portfolio

De assessoren gebruiken bij de beoordeling een beoordelingsmatrix: een tabel met beoordelingscriteria die inzicht geeft wanneer een portfolio voldoet. De matrix kan door accountants worden gebruikt bij het opstellen van het portfolio, om zelfstandig te beoordelen of aan de criteria wordt voldaan.