Duurzaamheidsrapportage vanuit fraudeperspectief

In toenemende mate rapporteren ondernemingen over duurzaamheidsaspecten in het jaarverslag. Gebruikers vragen hier ook om. Daarnaast is wet- en regelgeving rondom het rapporteren over duurzaamheid in ontwikkeling. Duurzaamheid kan eveneens een impact hebben op de jaarrekening en de financiële positie van ondernemingen. Vanuit een fraudeperspectief ('druk', 'rationalisatie' en 'gelegenheid') vallen een aantal zaken op. 

  • Op de eerste plaats is er veel maatschappelijk aandacht voor het onderwerp. Milieudefensie heeft expliciet aan accountants gevraagd de klimaatplannen van 29 grote organisaties als kernpunt in de controle op te nemen. De aandacht voor duurzaamheid kan leiden tot druk.
  • Daarnaast bestaan er op dit moment nog geen eenduidige verslaggevingsstandaarden. Ondernemingen kunnen en mogen zelf bepalen wat wordt gerapporteerd. Dat geeft de gelegenheid om zaken te florissant te presenteren. Als accountants nog onvoldoende oog hebben voor bijvoorbeeld klimaatrisico's en verantwoording daarover draagt dat eveneens bij aan de gelegenheid van ESG-fraude.
  • De rationalisatie wordt gevoed doordat veel ondernemingen vooral positief nieuws melden ten aanzien van hun duurzaamheidsprestaties. Branchegenoten kunnen dan geneigd zijn dit gedrag te kopiëren en met name positieve berichten verspreiden.

Dit alles kan leiden tot (verslaggevings)fraude op het gebied van duurzaamheidsinformatie en verduurzaming van de organisatie, hier ESG-fraude genoemd.

Greenwashing

Een van de verschijningsvormen van ESG-fraude is greenwashing. Dit houdt in dat een organisatie zich groener of maatschappelijk verantwoorder voordoet dan de duurzaamheidsprestaties van de organisatie daadwerkelijk rechtvaardigen. Bij de verduurzaming van onze economie kan geen ruimte worden geboden aan greenwashing. De betrouwbaarheid en vergelijkbaarheid van – door ondernemingen gerapporteerde – gegevens over duurzaamheidsprestaties is essentieel.  

Door het verplicht stellen van duurzaamheidsverslaggeving voor grote ondernemingen op basis van de Coprorate Sustainability Reporting Directive (CSRD) zullen accountants meer te maken krijgen met het risico van greenwashing. Accountants in business kunnen bij het opstellen van verantwoordingen ter zake van duurzaamheidsprestaties alert zijn op mogelijke misleidende verslaggeving. Assurance bij duurzaamheidsverslaggeving kan ook een belangrijk instrument zijn voor het voorkomen van greenwashing. 

Het is belangrijk dat accountants middelen hebben om ESG-fraude of greenwashing te detecteren bij de werkzaamheden. Tevens is het belangrijk om duidelijk te communiceren met het maatschappelijk verkeer om te voorkomen dat onredelijke verwachtingen ontstaan ten aanzien van het detecteren van greenwashing.

Hoe helpt de NBA?

De werkgroep fraude en de werkgroep ESG assurance  hebben de projectgroep Greenwashing opgericht. Doel van deze projectgroep is om ESG-fraude en greenwashing nader te definiëren, meer bewustwording te creëren bij accountants en accountants via guidance te helpen bij het identificeren en adresseren van ESG-fraude(risico's) in de praktijk.