De NBA Compliance Community organiseerde een  kennissessie met als titel  Onderzoeken van toezichthouders. Deze bijeenkomst vond plaats op maandag 23 januari bij de NBA.

Elke organisatie moet zich houden aan wet- en regelgeving. Het toezicht op de correcte naleving van allerhande wet- en regelgeving ligt bij verschillende toezichthouders. Bij hun onderzoeken gaan toezichthouders verschillend te werk. Er is onder andere onderscheid naar aangekondigde onderzoeken, zoals door het BFT. Maar ook onverwachte onderzoeken, zoals door de ACM. In deze bijeenkomst stond de aanpak van de onderzoeken centraal, en hoe je je op onderzoeken van toezichthouders kunt voorbereiden. Presentaties werden verzorgd door JP de Jong en Frouwke Scholtens, toezichthouders Wwft bij Bureau Financieel Toezicht (BFT) en Kees Schillemans, advocaat en partner bij Allen & Overy in Amsterdam en gespecialiseerd in EU- en mededingingsrecht.

Met bijna 100 deelnemers vond op 28 november 2022. een interessante bijeenkomst plaats bij de NBA in Amsterdam. De bijeenkomst was een gezamenlijk initiatief van drie beroepsverenigingen: De VCO, IIA Nederland en de NBA en ging over het aangepaste Three Lines Model dat in veel organisaties is geïmplementeerd.

IIA Nederland directeur Peter Hartog nam de aanwezigen mee in de aanleiding en achtergronden om het model aan te passen. Vervolgens gaven Alena Scholten en Lara Stegenga een inkijkje in de toepassing van het model bij Rabobank. Zie verder de bijbehorende slides.
Na een korte pauze gingen compliance officers uit diverse sectoren met elkaar en de zaal in discussie aan de hand van enkele stellingen. Onderwerpen in die discussie waren o.a. de onafhankelijkheid van de compliance officers, de samenwerking met de eerste en derde lijn en de vraag of het model alleen maar goed is voor de toezichthouders. Ook over de bruikbaarheid en toepasbaarheid van het model verschilden de meningen.

Dank aan Peter Hartog, Lara Stegenga, Alena Scholten, Emmeline van Heukelem, Ken van der Wolf en Carolien Merkens voor de bijdragen aan deze boeiende bijeenkomst met veel food for thought!

Op 10 oktober 2022 organiseerde de NBA Compliance Community i.s.m. de Kennistafel SIRA van de VCO een bijeenkomst over de Systematische Integriteits Risico Analyse (SIRA). Dagvoorzitter Marlene Jans mocht allereerst Ernst-Jan Mante verwelkomen, die een korte inleiding gaf op de SIRA, waarna Saskia Post en David Schelhaas van De Nederlandsche Bank een kleine inzage gaven in de wijze waarop de SIRA tot heden door financiële instellingen wordt gebruikt, en welke verbetermogelijkheden worden gezien. Tot slot gaf Peter Schimmel zijn kritische visie op het gebruik van de SIRA.

De deelnemers aan de bijeenkomst concludeerden dat er ruimte is voor verbetering, de risicoscenario’s vaak niet concreet genoeg zijn, en – misschien de belangrijkste conclusie – dat risico’s een sterk adaptief karakter hebben waar meer aandacht aan moet worden besteed. Tot slot kunnen gedrag en cultuur in organisaties zowel als een mogelijk risico als een mogelijke beheersmaatregel worden beschouwd. Het was al met al een boeiende middag met sterke inhoudelijke bijdragen van de sprekers en het publiek.

Op woensdag middag 20 april 2022 gaven Arien Oskam, Chris Steenbeek, Geert Vermeulen en Louis de Bruijn een presentatie rond de aanbevelingen over Frauderisicobeheersing en het Frauderesponsplan voor toezichthouders, bestuurder en de rol van de  compliance officers daarbij. 

De aanbevelingen waren aanleiding tot een onderzoek binnen de Vereniging van Compliance Officers. De uitkomsten daarvan zijn door Geert Vermeulen tijdens de bijeenkomst toegelicht. 

» Aanbevelingen Frauderisicobeheersing Frauderesponceplan

De NBA Compliance Community organiseerde een kennissessie over Corruptiebestrijding en de compliance officer. Deze fysieke bijeenkomst vond plaats op donderdag 31 maart 2022 in de Limpergzaal van de NBA.

De bijeenkomst bestond uit bijdragen van drie gastsprekers van Transparency International Nederland

De voorzitter van Transparency International Nederland, Lousewies van der Laan, ging in op de laatste ontwikkelingen rond corruptie en zoomde daarbij in op corruptie, transparantie en integriteit in de politiek, het bedrijfsleven en het maatschappelijke middenveld.

Jeroen Brabers, bestuurslid van Transparency International Nederland en compliance officer, besprak vervolgens welke invloed de bestrijding van corruptie heeft op het vakgebied van compliance, en hoe de compliance officer de bestrijding van corruptie kan invlechten in zijn/haar werkzaamheden. Op welke wijze kunnen de CPI en andere tools c.q. publicaties worden ingezet door de compliance officer? Wat zijn de uitdagingen om een compliance programma neer te zetten waarin corruptiebestrijding de juiste plaats inneemt?

Tot slot ging Ilja van Haaren, bestuurslid van Transparency International Nederland en voormalige CEO van De Porceleyne Fles, het gesprek aan over de vraag, welke rol de directie en toon aan de top kan spelen bij integriteitsvraagstukken, en besprak zij dilemma’s uit de praktijk.

Daarna werden in subgroepen onder leiding van de sprekers dilemma’s besproken. Het was een inspirerende bijeenkomst, met veel ruimte voor interactie.

Op 1 december 2021 vond het webinar plaats. Onderwerpen die aan de orde kwamen:

Waarom wordt er zoveel belang gehecht aan onderzoek van zakenpartners? Wat zijn de feitelijke verplichtingen, en met welke risico’s moet je rekening houden? En vooral: hoe organiseer je dat goed? Hoe kan ik aantonen dat bij ons de zaken goed op orde zijn? En hoe kan ik mijn collega’s overtuigen van het belang van een goede due diligence?

Zo maar een paar vragen die opkomen als het gaat om third party due diligence. Dit fenomeen is al jaren ingeburgerd in de financiële sector, maar levert desondanks nog wel eens discussie en onduidelijkheden op. Ook al is de wet- en regelgeving voor die sector sterk uitgekristalliseerd, toch zijn de risico’s nog steeds niet overal goed beheersbaar. Voor organisaties buiten de financiële sector, waar de wet- en regelgeving niet geldt, is dit fenomeen echter nog lastiger onder controle te krijgen. Ondertussen voeren banken de druk op bij hun klanten om aan te tonen dat ze ‘in control’ zijn. Hoe kunnen organisaties buiten de financiële sector hier goed mee omgaan, en hun risico’s uit samenwerking met derde partijen beheersbaar houden?

Tijdens dit webinar voerde Ludo Block ons mee in zijn wereld van third party diligence. Aan de hand van pakkende voorbeelden uit de praktijk, zoals bij een grote onderneming in de agrarische sector, wordt de aanpak van het onderzoek uitgewerkt, en bespreken we tegen welke hindernissen je in de praktijk kunt aanlopen, en hoe die kunnen worden opgelost.

Ludo Block is o.m. zelfstandig consultant op het gebied van onderzoek, intelligence en compliance. Tijdens zijn loopbaan bij de Nederlandse politie vervulde hij recherchefuncties en was politieliaison in Moskou tussen 1998 en 2004. Na zijn overstap naar de private sector specialiseerde hij zich in (fraude)onderzoek. Van 2010 tot en met 2020 was hij director forensic bij Grant Thornton in Nederland. Ludo is gepromoveerd bestuurskundige, Certified Fraud Examiner (CFE) en Certified Information Privacy Professional (CIPP/E). Hij is tevens gastonderzoeker en lecturer op de universiteit.

Dit webinar vond plaats op maandag 2 november 2021, 16.00-18.00 uur.

Wanneer moeten organisaties een vertrouwenspersoon aanstellen? Wie gaat er eigenlijk naar de vertrouwenspersoon? Zijn het helden? Zijn het mensen die steun nodig hebben? Hoe werkt een traject bij de vertrouwenspersoon? Wat levert dit op voor de organisatie? Doet de vertrouwenspersoon onderzoek? Hoe vertrouwelijk is vertrouwelijk melden?

Zo maar een paar vragen die opkomen als het gaat om het vak van vertrouwenspersoon.

Steeds meer organisaties gaan over tot het benoemen van een interne of externe vertrouwenspersoon. Soms vanuit eigen initiatief, of op aangeven van de arbeidsinspectie, of omdat gedacht wordt dat dit verplicht is vanuit wetgeving. Ook heeft de aanstaande Wet bescherming klokkenluiders hier invloed op. Deze op handen zijnde wet doet veel organisaties besluiten om een vertrouwenspersoon te benoemen.

De behandeling van deze wet is in een vergevorderd stadium. Hij dient uiterlijk op 17 december a.s. te zijn geïmplementeerd in de Nederlandse wetgeving. Het is op dit moment nog niet zeker of Nederland deze Europese deadline gaat halen, gezien de kritieken die belanghebbenden hebben geuit op dit wetsvoorstel.

Tijdens deze bijeenkomst ging Cora Wielenga in op het vak van vertrouwenspersoon. Ze vertelde haar eigen verhaal en gaf tips die zij aan organisaties geeft. Dit doet zij vanuit het perspectief van vertrouwenspersoon, maar ook vanuit het perspectief van de melder, en die van het bestuur van een organisatie. Vanzelfsprekend staat ze ook stil bij de laatste stand van zaken van de Wet bescherming klokkenluiders. Moeten organisaties op 18 december dit jaar voldoen aan deze wet? Of krijgen we respijt?

Cora Wielenga is directeur van het Nederlands Compliance Instituut en vertrouwenspersoon voor meerdere organisaties.  

» Download de presentatie van Cora Wielinga

Drie jaar na introductie van de AVG/GDPR: waar staan we nu met privacy en gegevensbescherming? Deze vindt plaats op maandag 21 juni 2021 vanaf 16.00 tot circa 18.00 uur

Ruim drie jaar geleden is de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG/GDPR) in werking getreden. Deze ontwikkeling heeft veel impact gehad op de wijze hoe wij met gegevens dienen om te gaan. Denk bijvoorbeeld aan de wijze hoe gegevens al dan niet worden gedeeld rond corona.

Waar staan we nu? Hoe werkt de AVG/GDPR in de praktijk? Welke dilemma’s zijn ontstaan rond de naleving van de AVG/GDPR? Waar gaat het fout en hoe kan/moet het beter?

Tijdens deze bijeenkomst geeft de spreker Stijn Sarneel zijn visie op deze ontwikkelingen en vertelt hij over zijn ervaringen in de laatste drie jaren. Stijn Sarneel is Managing Director van Lumen Group en Functionaris Gegevensbescherming/Data Protection Officer bij organisaties in het onderwijs en bij financiële instellingen, diverse ondernemingen en de overheid. Daarvoor was Stijn circa 20 jaar actief in de wereld van compliance en was hij enige jaren voorzitter van de Vereniging voor Compliance Officers (VCO).  

Drie jaar na introductie van de AVG/GDPR: waar staan we nu met privacy en gegevensbescherming? 

De Wirecard-case heeft in Duitsland, maar ook internationaal, veel stof doen opwaaien, en hierover is het laatste woord nog lang niet gezegd. De (reputatie-)schade is groot, niet alleen voor Wirecard maar ook voor de stakeholders.

Tijdens deze bijeenkomst focussen wij ons op ‘early warning signals’ in deze case. De sprekers Martin Buitenhuis en Marlène Jans geven hun visie op deze internationale zaak. Martin Buitenhuis bekijkt de zaak vanuit het oogpunt van good governance en de signalen in de boarddynamiek, en Marlène Jans legt de link naar de compliance-functie. Welke signalen hadden al op een vroeg moment vragen moeten oproepen en tot actie moeten leiden?

Over de sprekers

Martin Buitenhuis, deskundige op het gebied van governance, gedrag en cultuur, en ondersteunt bestuurders en toezichthouders bij het realiseren van een effectieve bedrijfscultuur. Martin is Managing Consultant bij SeederDeBoer Consultancy in Amsterdam, en beschikt over ruim 14 jaar ervaring binnen de auditpraktijk, waarvan de afgelopen vijf jaar bij EY Board & Governance Services.

Marlène Jans is expert op het raakvlak tussen governance en compliance, met daarbij een focus op de risico’s voortkomend uit de bedrijfscultuur en het gedrag van medewerkers. Zij is director bij RSM Netherlands Consultancy (Governance, Risk & Compliance) en o.m. oprichter van de VCO Kennistafel Gedrag & Cultuur.

We hebben al ruim een jaar te maken met corona. De wereld is ingrijpend veranderd. De impact op de dynamiek bij onder meer bedrijven is groot. Dat geldt zeker ook voor medewerkers. Velen werken vanuit huis en zien collega’s en klanten voornamelijk, of alleen, online. Wat zijn de gevolgen van deze verandering voor integriteitsrisico’s van een onderneming? Wat kan een Compliance Officer doen om deze integriteitsrisico’s te beheersen? En hoe doe je dat bij het werken op afstand?  

Tijdens deze bijeenkomst geven de sprekers Nicolet Jager en Marloes Stubbe-Oude Munnik hun visie op deze ontwikkelingen en vertellen over hun ervaringen hoe zij integer gedrag stimuleren. Nicolet en Marloes zijn lid van de Kennistafel Gedrag en Cultuur van de Vereniging van Compliance Officers. Nicolet spreekt vanuit haar ervaring als interim Compliance professional bij verschillende organisaties. Marloes vertelt over haar ervaringen als Compliance Officer bij Nationale-Nederlanden. 

Het webinar werd verzorgd door mr. dr. drs. Jill Coster van Voorhout.  Zij is expert op het gebied van mensenhandel en mensensmokkel en heeft als juriste en sociaal wetenschapster, uitgebreide werk- en onderzoekservaring in het nationale en internationale strafrecht.

Het  is van belang voor accountants dat zij melding doen van ongebruikelijke transacties die te maken hebben met mensenhandel onder de Wet ter voorkoming van witwassen en terrorismefinanciering (Wwft). Daarnaast kan een accountant altijd bij de politie aangifte doen, hetgeen ook anoniem kan via Meld Misdaad Anoniem.

Heel veel van mensenhandel weten we in Nederland juist niet. Daarom hebben we meer inlichtingen en bewijs nodig. Zo zijn er naar schatting in Nederland per jaar 6500 slachtoffers. Maar we vinden maar een vijfde. Dus hebben we hulp nodig om alle andere vier van de vijf slachtoffers te vinden. U kunt daar een rol in spelen (en moet dat zelfs als meldplichtige onder de Wwft, voor degenen onder u voor wie dat geldt).

Om nog wat nader in te gaan op de Wwft-meldplicht van accountants, er is vrijwel altijd een verband tussen mensenhandel en witwassen omdat het crimineel verkregen vermogen uit mensenhandel, zelfs als dat in contanten is, door de verdachte vaker in de legitieme economie zal worden gebracht om daarvan te leven. Mensenhandel kent een verdienmodel en met name dat laatste moet worden aangepakt, willen we mensenhandel bestrijden of zelfs voorkomen.

Mensenhandel kent vier verschijningsvormen, te weten seksuele uitbuiting, arbeidsuitbuiting, criminele uitbuiting en orgaanverwijdering. Uitbuiting in de seksindustrie kan plaatsvinden in bordelen, thuisprostitutie en webcam seks bijvoorbeeld. Arbeidsuitbuiting vindt plaats in de formele arbeidssectoren, terwijl ook sprake kan zijn van gedwongen dienstverlening zoals door au pairs of in huishoudelijk werk. Criminele uitbuiting betreft het gedwongen plegen van misdrijven, zoals drugshandel of illegale drugsproductie, zakkenrollerij en overvallen plegen. Tot slot, worden ook mensen uitgebuit door hun organen te laten verwijderen. Soms is de scheidslijn tussen dader en slachtoffer moeilijk te trekken, hetgeen ook het geval is meestentijds bij katvangers en cryptowisselaars. Maar het kan zeker een methode zijn van mensenhandelaren om anderen in de schulden te brengen en hen daardoor kwetsbaar te maken voor uitbuiting in de vier genoemde vormen, als het niet al direct onder arbeidsuitbuiting valt, afhankelijk van de feiten en omstandigheden in de specifieke zaak.

Het strafrecht het laatste redmiddel. Dit moet alleen ingezet worden voor criminaliteit die dat echt waard is. Dat geldt wat mij betreft voor mensenhandel omdat het niet alleen een ondermijnend misdrijf is maar ook ernstige mensenrechtenschendingen behelst. Te lage straffen voor mensenhandel buiten de seksindustrie is zeker problematisch, hetgeen ook het veronderstelde preventieve effect van strafrecht inperkt. Maar belangrijker is nog de kleine pakkans. Vandaar ook het verzoek om ook ogen en oren te zijn om mee te werken aan het proactief bestrijden en voorkomen van mensenhandel in alle verschijningsvormen.

Mensenhandel komt overal voor en vooral ook onder onze ogen. Maar we hebben er onvoldoende zicht op. Mensenhandel kan zeker in de door u genoemde sectoren voorkomen (N.B. hoewel ik van een aantal wellicht niet helemaal begrijp wat u hiermee bedoelde, te weten, laboratoria voor "wetenschappelijk" onderzoek en via abortusklinieken; laat het zeker weten hoe ik u op dat vlak beter kan begrijpen!). Om nog iets meer aan een handreiking te bieden, hebben we de afgelopen jaren veroordelingen gezien in de seksindustrie in allerlei vormen (bordelen, thuisprostitutie, webcam seks), land- en tuinbouw (aspergekwekerij, aardbeienpluk), bouw,  horeca (restaurant, kroeppoekbakkers, hotelwasserette), de voedselindustrie (tofu) en huishouding, alsook gedwongen inbraken, zakkenrollerij, winkeldiefstal en drugssmokkel. Dat geeft enigszins beeld, maar helaas is het ook het geval dat veel zaken geseponeerd worden door officieren van justitie om reden van onvoldoende bewijs en daarom niet eens op zitting komen. Vandaar ook de oproep om ongebruikelijke transacties die hieraan gerelateerd zijn te melden of aangifte te doen. Met meer (harder, financieel) bewijs kan uitbuiting worden bewezen en dat is hard nodig!

Het webinar Human Trafficking werd verzorgd door mr. dr. drs. Jill Coster van Voorhout. Zij is expert op het gebied van mensenhandel en mensensmokkel en heeft als juriste en sociaal wetenschapster, uitgebreide werk- en onderzoekservaring in het nationale en internationale strafrecht. Zij is universitair hoofddocent bij de UvA, Special Advisor van het expert team van het International Criminal Court en is lid van verschillende EU adviesraden op het gebied van mensenhandel en mensensmokkel. 

Jill is tevens op dit moment onderzoeksleider van een breed opgezet, lopend onderzoek om ondermijning, met een accent op mensenhandel, witwassen en corruptie, tegen te gaan.

» Lees het artikel dat Muel Kaptein schreef op LinkedIn

In juli 2019 heeft De Nederlandsche Bank tax integrity stevig op de kaart gezet door de publicatie  Good practices fiscale integriteitsrisico’s bij cliënten van banken. Dit sluit aan bij internationale ontwikkelingen rond fiscale integriteit. Ook zien we dat de banken bij de implementatie van de good practices van DNB deze door vertalen naar hun klanten. De kennisgroep compliance vindt het daarom belangrijk om kennis over dit onderwerp te delen.  Wat wordt nu concreet verstaan onder tax integrity, wat betekenen deze ontwikkelingen voor financiële instellingen, en waar lopen financiële instellingen tegen aan om deze good practices te implementeren? Wat zijn vervolgens vanuit hun klanten (ondernemingen) de ervaringen met financiële instellingen die de tax integrity aanpak van DNB door vertalen? Welke interne beheersmaatregelen worden van ondernemingen verwacht op dit gebied?

Hierbij de PowerPoints van de webinars op 14 september en 8 oktober 2020. 

• Tax Integrity - deel 1 - 14 september 2020
• Tax Integrity - deel 2 - 8 oktober 2020

Mocht u belangstelling hebben in een vervolgsessie laat dat dan weten aan Pauline van der Hoff (Community manager Compliance Officers) via p.vanderhoff@nba.nl.

Heb jij als compliance officer een goed beeld van de organisatie? Op 6 oktober organiseerde de Community Compliance Officers het webinar Deep democracy.  Als compliance officer adviseer en challenge je in het kader van een beheerste en integere bedrijfsvoering. Daarvoor is het van belang dat je een goed beeld hebt van de organisatie. Maar een goed beeld verkrijgen kan best lastig zijn. Is bijvoorbeeld altijd duidelijk wat er speelt? Komen echt álle invalshoeken aan bod? Wordt daadwerkelijk gezegd wat er gezegd moet worden? Is er sprake van evenwichtige en zorgvuldige besluitvorming? Zijn echt alle risico's in de bedrijfsvoering benoemd? Deze elementen kunnen inzichtelijk worden gemaakt met een methode genaamd Deep Democracy.

Hierbij de Powerpoint

• Deep Democracy - 6 oktober 2020

Heb je belangstelling voor een vervolg als Corona voorbij is laat dat dan weten aan Pauline van der Hoff (Community manager Compliance Officers) via p.vanderhoff@nba.nl.